Wyrok SN z dnia 2 marca 2010 r., sygn. II UK 235/09

Osoba, która nienależnie pobrała część renty rodzinnej jest zobowiązana do zwrotu całości wypłaconych świadczeń, bez możliwości wstecznego ustalenia nowej wysokości lub nowego podziału renty ze względu na zmianę liczby osób uprawnionych za okresy przypadające przed miesiącem ujawnienia okoliczności uzasadniających ponowne ustalenie wysokości lub ponowny podział renty rodzinnej (art. 74 ust. 2 w związku z art. 138 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Jolanta Strusińska-Żukowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 marca 2010 r. sprawy z wniosku Bożeny D. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-nych-Oddziałowi w P. z udziałem ubezpieczonego Tomasza D. i zainteresowanej Iwony D. o zwrot nienależnie pobranego świadczenia, na skutek skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 marca 2009 r. [...]

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 13 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Od-działu w P. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 19 listopada 2008 r., wydanego w sprawie z odwołania Bożeny D., przy udziale Tomasza D. i Iwony D., zmieniającego decyzje organu rentowego z dnia 6 sierpnia 2008 r. i z dnia 22 sierpnia 2008 r. w ten sposób, że zwolnił Tomasza D. z obowiązku zwrotu nienależnie pobranej renty rodzinnej za okres od 1 marca 2006 r. do 30 czerwca 2008 r. w kwocie 15.392,88 zł oraz odsetek naliczonych od tej kwoty.

W sprawie tej ustalono, że decyzją z dnia 16 grudnia 1994 r. organ rentowy przyznał Bożenie D. prawo do renty rodzinnej po zmarłym Zdzisławie D. na rzecz ich dzieci: Tomasza i Iwony D., od dnia 23 października 1994 r. do ukończenia przez nich 16 roku życia, tj. w przypadku Tomasza D. - do dnia 1 lipca 1999 r., a w przypadku Iwony D. - do dnia 1 stycznia 2002 r. Po ukończeniu przez uprawnionych 16 lat życia podstawą do przedłużenia prawa do renty rodzinnej były zaświadczenia o kontynuowaniu przez nich nauki w szkole. Decyzją z dnia 4 listopada 2005 r. organ rentowy przyznał prawo do renty rodzinnej Tomaszowi D. od 1 listopada 2005 r. do 30 czerwca 2008 r., a Iwonie D. - do 30 września 2008 r. Podstawą przyznania renty rodzinnej Tomaszowi D. było zaświadczenie z Politechniki B. z dnia 28 października 2005 r., że jest on studentem I roku zaocznych studiów inżynierskich na Wydziale Elektrycznym Politechniki B. na kierunku elektrotechniki, a planowany termin ukończenia tych studiów przypada na 28 lutego 2010 r. W związku z brakiem zaświadczenia potwierdzającego dalsze studia Tomasza D. po 1 lipca 2008 r. organ rentowy decyzją z dnia 29 maja 2008 r. wstrzymał mu wypłatę renty rodzinnej i płacił tę rentę wyłącznie na rzecz Iwony D. W dniu 5 czerwca 2008 r. organ rentowy zwrócił się do Politechniki B. z prośbą o nadesłanie informacji dotyczącej okresu nauki Tomasza D. w tej uczelni. W odpowiedzi z dnia 10 czerwca 2008 r. Politechnika B. poinformowała, że Tomasz D. rozpoczął studia 30 września 2005 r., ale został skreślony z listy studentów już 24 lutego 2006 r. W konsekwencji decyzją z dnia 6 sierpnia 2008 r. organ rentowy zobowiązał Tomasza D. do zwrotu nienależnie pobranej renty rodzinnej za okres od 1 marca 2006 r. do 30 czerwca 2008 r. w kwocie 17.318,72 zł wraz z odsetkami od tej kwoty za okres od 11 marca 2006 r. do 6 sierpnia 2008 r. w wysokości 2.507,84 zł. Kolejną decyzją z dnia 22 sierpnia 2008 r. odmówił Bożenie D. skorygowania wysokości ustalonej nadpłaty informując, że wysokość świadczenia podlegająca zwrotowi ustalana jest w pełnej wypłaconej wysokości i że przepisy prawa nie przewidują możliwości ustalenia nienależnie pobranego świadczenia w wysokości różnicy 5% pomiędzy rentą wyliczoną na dwie osoby, a przysługującą wyłącznie na jedną osobę uprawnioną (Iwonę D.).