Postanowienie SN z dnia 21 grudnia 2010 r., sygn. III CSK 12/10

Ogłoszenie upadłości pozwanego obejmującej likwidację majątku po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji nie uzasadnia - na podstawie art. 182¹ § 1 k.p.c. - uchylenia tego wyroku przez ten sąd i umorzenia postępowania.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Dariusz Zawistowski

SSA Maria Szulc

Protokolant Bożena Nowicka

w sprawie z powództwa Łukasza S.

przeciwko Syndykowi masy upadłości F. S.A. w K.

o złożenie oświadczenia woli i zapłatę,

po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 21 grudnia 2010 r.,

skargi kasacyjnej powoda od postanowienia Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 14 września 2009 r.,

uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w K. pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w K. w sprawie z powództwa Łukasza S. przeciwko F. S.A. w K. o złożenie oświadczenia woli i zapłatę postanowieniem z dnia 26 maja 2009 r. uchylił wyrok końcowy tegoż Sądu z dnia 30 kwietnia 2009 r. i umorzył postępowanie. W uzasadnieniu wyjaśnił, że prawomocnym postanowieniem z 5 maja 2009 r. Sądu Rejonowego w K. została ogłoszona upadłość obejmująca likwidację majątku pozwanego F. S.A. w K. Z uwagi na fakt, że postępowanie w niniejszej sprawie dotyczy masy upadłości należało je umorzyć na podstawie art. 182¹ k.p.c. Sąd wyjaśnił nadto, że wobec umorzenia postępowania na podstawie art. 182¹ k.p.c. wyrok końcowy z dnia 30 kwietnia 2009 r. podlegał uchyleniu, natomiast wyrok częściowy zaoczny z 20 lutego 2009 r. uprawomocnił się przed ogłoszeniem upadłości, a tym samym nie podlegał uchyleniu.

Powód wniósł zażalenie na powyższe orzeczenie, które Sąd Apelacyjny w K. zaskarżonym postanowieniem z 14 września 2009 r. oddalił. Zdaniem Sądu, względy celowościowe pozwalają na przyjęcie, że w przypadku kiedy niedopuszczalne staje się kontynuowanie postępowania nie zakończonego prawomocnym rozstrzygnięciem i zachodzi konieczność umorzenia postępowania z przyczyn przewidzianych w ustawie, w tym wypadku na podstawie art. 182 § 1 k.p.c., powstałych już po wydaniu przez Sąd pierwszej instancji orzeczenia, celowe jest sięgnięcie po art. 332 k.p.c. Sąd Apelacyjny podniósł, że należy mieć na uwadze fakt, że art. 332 k.p.c. w obecnym brzmieniu obowiązuje od wejścia w życie kodeksu postępowania cywilnego, tj. od dnia 1 stycznia 1965 r., a przepis art. 182 k.p.c. został wprowadzony do tego kodeksu ustawą nowelizującą z dnia 16 listopada 2006 r., która weszła w życie z dniem 20 marca 2007 r.. Ustawodawcy uchwalającemu art. 332 k.p.c. nie znana była więc podstawa umorzenia zastosowana w sprawie niniejszej przez Sąd pierwszej instancji, a zatem nie mógł przewidzieć takiej sytuacji w art. 332 § 2 k.p.c., a żadne względy merytoryczne nie przemawiają za zróżnicowaniem uchylenia wyroku przez sąd, który go wydał w zależności od przyczyny umorzenia. Według Sądu Apelacyjnego, w przypadku zaistnienia przesłanek do umorzenia postępowania z przyczyny wskazanej w art. 182 § 1 k.p.c. powstałej po wydaniu wyroku przez Sąd pierwszej instancji, ale przed upływem terminu do wniesienia apelacji, opieranie się na dosłownym brzmieniu art. 332 k.p.c. uniemożliwiałoby umorzenie postępowania, gdyż Sąd, który wydał wyrok nie mógłby go uchylić z przyczyn wskazanych w art. 332 § 1 i 2 k.p.c., a Sąd drugiej instancji wobec nie wniesienia apelacji nie był by jeszcze właściwy do zastosowania art. 386 § 3 w zw. z art. 182 § 1 k.p.c.