Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 13 lipca 2010 r., sygn. III CZP 29/10

Sąd Najwyższy w składzie: Prezes SN Tadeusz Ereciński (przewodniczący), SSN Stanisław Dąbrowski (sprawozdawca), SSN Jacek Gudowski, SSN Antoni Górski, SSN Henryk Pietrzkowski, SSN Katarzyna Tyczka-Rote, SSN Tadeusz Wiśniewski

na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 13 lipca 2010 r., przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Piotra Wiśniewskiego, po rozstrzygnięciu zagadnienia prawnego przedstawionego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego we wniosku z dnia 4 marca 2010 r.,

"Czy sąd, który wydał orzeczenie, może odmówić ustanowienia pełnomocnika z urzędu lub zwolnienia strony od kosztów sądowych w celu wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, jeżeli byłaby ona z jakichkolwiek przyczyn niedopuszczalna, a zwłaszcza, gdy wydanie zaskarżonego orzeczenia w sposób oczywisty nie mogło wyrządzić stronie szkody, bądź gdy możliwe jest uchylenie lub zmiana orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych?"

podjął uchwałę:

Sąd może odmówić zwolnienia strony od kosztów sądowych lub ustanowienia pełnomocnika w celu wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, jeżeli skarga z oczywistych względów podlegałaby odrzuceniu.

Uzasadnienie

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, działając na podstawie art. 60 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.), wniósł o rozpoznanie przez skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego zagadnienia prawnego  przedstawionego w części wstępnej uchwały. Powołał się na poważne rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych, wskazując, że sąd powszechny, do którego skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia została wniesiona, może ją odrzucić tylko w przypadkach enumeratywnie wskazanych przez art. 4246 § 3 k.p.c., tzn. jeżeli nie wniesiono należnej opłaty od skargi, nie zachowano przymusu adwokacko­radcowskiego lub w zakreślonym terminie nie usunięto braków formalnych skargi. Z innych przyczyn skargę może odrzucić jedynie Sąd Najwyższy. Sądy powszechne natomiast rozpoznają wnioski w kwestiach wpadkowych, pozostających w związku z wnoszeniem skarg o stwierdzenie niezgodności, a zwłaszcza mogą zwolnić stronę od kosztów sądowych w zakresie opłaty od tej skargi bądź też ustanowić pełnomocnika z urzędu w celu jej sporządzenia i wniesienia. Wątpliwości wyrażone w zagadnieniu prawnym sprowadzają się do tego, czy sąd może - przez odmowę uwzględnienia wniosku, który poprzedza ewentualne wniesienie skargi - antycypować rozstrzygnięcie i uwzględnić okoliczności decydujące o odrzuceniu tego środka prawnego, zakładając jego hipotetyczne złożenie.