Wyrok SN z dnia 25 lutego 2009 r., sygn. II KK 316/08

Ubezwłasnowolnienie samo w sobie nie oznacza niepoczytalności sprawcy czynu zabronionego, będącego ubezwłasnowolnionym.

Samo ujawnienie się w toku dochodzenia wątpliwości odnośnie poczytalności podejrzanego nie eliminuje jeszcze możliwości prowadzenia postępowania przygotowawczego, w sprawach wskazanych art. 325b § 1 k.p.k., w tej właśnie formie. Wymaga ono jedynie powołania biegłych psychiatrów i dopiero, jeżeli przed zakończeniem dochodzenia, złożą oni opinię, o jakiej mowa w art.325c pkt 2 in fine k.p.k., niezbędne staje się przekształcenie tego postępowania w śledztwo, co eliminuje w konsekwencji także tryb uproszczony. Jeżeli opinii takiej nie złożono przed zakończeniem dochodzenia i sprawa przeszła w stadium sądowe w trybie uproszczonym lub gdy dopiero w tym stadium dostrzeżono zaistnienie owych wątpliwości, postępowanie uproszczone pozostaje dopuszczalne, bez względu na treść opinii jaką złożą biegli.

Z uzasadnienia:

„Rozpoznając tę kasację Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Prawdą jest, że P. P. został w 2004 r. ubezwłasnowolniony całkowicie, z tym wszak, że fakt ten ujawnił się dopiero w postępowaniu wykonawczym w niniejszej sprawie, które wstrzymano z tego powodu. Jak wynika z dołączonych obecnie akt sprawy I Ns 3/04 nastąpiło to z uwagi na jego chorobę psychiczną, z tym, że z opinii sądowo-psychiatrycznej złożonej wówczas wynika, iż stwierdzono u niego umiarkowany stopień niepełnosprawności z powodu lekkiego upośledzenia umysłowego, a także charakteropatię oraz podporządkowanie swych zachowań matce, która się nim opiekuje, a jednocześnie samodzielność w zakresie zaspakajania swoich potrzeb życiowych i wykonywania prostych prac (k. 54-56 tych akt). Ubezwłasnowolnienie samo w sobie nie oznacza niepoczytalności sprawcy czynu zabronionego, będącego ubezwłasnowolnionym, o czym świadczy też przytaczany w kasacji wyrok skazujący P. P. z 2006 r. za czyn z art.193 k.k. z przyjęciem jego ograniczonej poczytalności. Fakt ubezwłasnowolnienia oskarżonego nie był przy tym znany sądowi orzekającemu w sprawie czynu oskarżonego z dnia 27 lutego 2008 r., a sam oskarżony zarówno przy zatrzymaniu (k.5), jak podczas przesłuchaniu go w charakterze podejrzanego (k. 11) oświadczał, że nie leczy się psychiatrycznie, a wyjaśnienia te potwierdził na rozprawie (k.31v), zaś okoliczności popełnienia tego czynu, do którego się przyznawał i jego zachowanie przy zatrzymaniu i w toku procesu nie nasuwały wątpliwości odnośnie jego poczytalności.