Wyrok SN z dnia 3 marca 2008 r. sygn. II KK 293/07

Początek biegu rocznego terminu liczonego „od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie” jest niezależny - co trzeba podkreślić - od wymagalności roszczenia z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, która następuje w momencie wyrządzenia szkody i krzywdy.

Dopuszczalne jest złożenie wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie (art. 552 § 4 k.p.k.) przed uprawomocnieniem się orzeczenia kończącego postępowanie karne w sprawie, w której po ten środek zapobiegawczy sięgnięto, o ile nie jest już stosowany i roszczenie nie opiera się na tzw. podstawie dowodowej, czyli twierdzeniu o braku dużego prawdopodobieństwa, że oskarżony popełnił przestępstwo.

Trudno zgodzić się z domniemaniem, stanowiącym w gruncie rzeczy jedyną rację kontynuowania tymczasowego aresztowania, że skoro wnioskodawca wcześniej uchylał się od badań psychiatrycznych, to zaistniała tym samym realna obawa, że będzie nadal bezprawnie utrudniał postępowanie sądowe.

Z uzasadnienia:

I. Na wstępie, w nawiązaniu do wyrażonego przez oskarżyciela publicznego na rozprawie kasacyjnej stanowiska, należało odnotować, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd o dopuszczalności wystąpienia z żądaniem odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie przed prawomocnym zakończeniem sprawy, w której to aresztowanie stosowano (zob. postanowienie składu 7 sędziów SN z 20 września 2007 r., I KZP 28/07, OSNKW 2007, z. 10, poz. 70, s. 20). Co prawda w toku wskazanej sprawy pytanie prawne odnosiło się do nieco innej kwestii (choć też łączącej się ze stosowaniem najostrzejszego środka zapobiegawczego), ale w motywacyjnej części judykatu opowiedziano się w sposób wyraźny za możliwością prowadzenia postępowania w przedmiocie rekompensaty za niewątpliwie niezasadne tymczasowe aresztowanie jeszcze przed uprawomocnieniem się orzeczenia kończącego główny proces. Skład orzekający w niniejszej sprawie podzielił taki punkt widzenia, dostrzegając potrzebę zwrócenia uwagi na kilka okoliczności.