Wyrok SN z dnia 24 kwietnia 2008 r., sygn. II UK 235/07

Uprawnionym członkom rodziny przysługuje renta rodzinna po zmarłym ubezpieczonym nawet wtedy, gdy sam zmarły nie miał uprawnień do renty, nie będąc faktycznie osobą całkowicie niezdolną do pracy (art. 65 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo­łecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.).

Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Herbert Szurgacz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 kwietnia 2008 r. sprawy z wniosku Mieczysława J. działającego na rzecz małoletniego Jacka J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w L. o rentę rodzinną, na skutek skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 marca 2007 r. [...]

oddalił skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Decyzjami z 15 kwietnia 2005 r. oraz z 6 czerwca 2005 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w L. odmówił wnioskodawcy Mieczysławowi J., działającemu na rzecz małoletniego syna Jacka J., prawa do renty rodzinnej po zmarłej Barbarze J. z tej przyczyny, że zmarła nie spełniała warunku posiadania pięcioletniego okresu ubezpieczenia w czasie dziesięciu lat przed śmiercią. 

Odwołanie od decyzji wniósł wnioskodawca, działający na rzecz małoletniego syna, który podniósł, że wspólnie z żoną „przepracowali” 40 lat, opłacając składki na ubezpieczenia społeczne, stąd po jej śmierci przysługuje prawo do renty rodzinnej jemu i ich małoletniemu dziecku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i wyjaśnił, że odmówił ubezpieczonemu prawa do renty rodzinnej po zmarłej Barbarze J., po­nieważ w chwili śmierci nie miała ona ustalonego prawa do emerytury lub renty z ty­tułu niezdolności do pracy ani też nie spełniała warunków do uzyskania jednego z tych świadczeń.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Jeleniej Górze wyro­kiem z 29 września 2005 r. [...] oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji organu rentowego. Sąd podniósł, że kwestią sporną między stronami była okoliczność, czy w dacie śmierci Barbara J. spełniała warunki wymagane do ustalenia prawa do emery­tury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Sąd Okręgowy ustalił, że żona wniosko­dawcy przed śmiercią nie pobierała renty z tytułu niezdolności do pracy ani emerytu­ry, nie miała również prawa do emerytury ze względu na wiek. Zdaniem Sądu, ko­nieczną przesłanką ustalenia prawa do renty rodzinnej było spełnienie przez zmarłą wszystkich warunków niezbędnych do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (przy założeniu, że osoba zmarła była w chwili śmierci całkowicie niezdolna do pracy). Sąd stwierdził, że ponieważ zmarła Barbara J. posiadała okres ubezpie­czenia wynoszący powyżej 20 lat, pozostawała do udowodnienia niezbędna prze­słanka wykazania pięcioletniego okresu ubezpieczenia w dziesięcioleciu bezpośred­nio poprzedzającym datę zgonu, ponieważ stosownie do art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz­nych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm., zwanej dalej „ustawą o emeryturach i rentach”) warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nie­składkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Okres ten powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed powstaniem niezdolności do pracy - w tym przypadku przed datą zgonu (art. 58 ust. 2 ustawy). W ocenie Sądu Okręgowego powoływanie się przez wnioskodawcę na przeszło dwudziestoletni okres ubezpieczenia zmarłej nie mogło mieć wpływu na rozstrzygnięcie, ponieważ okres tego zatrudnienia nie przypadał w ostatnim dziesięcioleciu przed jej śmiercią. Sąd pierwszej instancji powołał się przy tym na orzecznictwo Sądu Najwyższego (między innymi na wyrok z 24 stycznia 2001 r., II UKN 122/00, OSNAPiUS 2002 nr 18, poz. 440 i powołane w nim orzeczenia).