Wyrok SN z dnia 2 sierpnia 2007 r., sygn. III UK 25/07

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy w chwili jej wydania. W uzasadnionych jednakże sytuacjach, kiedy przesłanka prawa do renty dotycząca wymaganego stażu ubezpieczeniowego spełni się w sposób pewny po wydaniu zaskarżonej decyzji, sąd może przyznać ubezpieczonemu świadczenie (art. 316 § 1 k.p.c.).

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Romualda Spyt (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 sierpnia 2007 r. sprawy z odwołania Mirosława Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecz­nych-Oddziału w S. o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, na skutek skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 13 grudnia 2006 r. [...]

oddalił skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Po ponownym rozpoznaniu sprawy z odwołania Mirosława Z. przeciwko Za­kładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w S. o rentę Sąd Apelacyjny w Lubli­nie wyrokiem z dnia 13 grudnia 2006 r. zmienił w części wyrok Sądu Okręgowego­Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 20 stycznia 2005 r., przyznający ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 12 października 2004 r. do 31 października 2005 r. w ten sposób, że datę początkową prawa do renty ustalił na dzień 16 grudnia 2004 r. i w pozostałej części apelację organu rentowego oddalił. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Sąd stwierdził, że ubezpieczony z wnioskiem o rentę wystąpił w dniu 30 czerwca 2004 r., a jego niezdolność do pracy powstała w dniu 12 października 2004 r. Na dzień zło­żenia wniosku oraz na dzień powstania niezdolności do pracy ubezpieczony nie le­gitymuje się wymaganym - zgodnie z przepisem art. 58 ust.1 pkt 5 i ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz­nych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) - okresem składkowym i nieskładkowym. Okresy te, liczone w dziesięcioleciu poprzedzającym datę wniosku, a także poprzedzającym dzień powstania niezdolności do pracy, wynosiły mniej niż 5 lat. Sąd stwierdził, że w obu tych datach ubezpieczony nie spełniał więc wszystkich wymogów prawa do renty wskazanych w art. 57 ust. 1 ustawy o emeryturach i ren­tach z FUS. Jednocześnie wywiódł, że warunki te są spełnione na dzień 16 grudnia 2004 r., jeśli do stażu ubezpieczeniowego doliczyć dalszy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, będący okresem pozostawania w ubezpieczeniu. Sąd Apelacyjny podkreślił, że postępowanie sądowe w niniejszej sprawie ma charakter kontrolny w stosunku do zaskarżonej decyzji, co jednak nie wyklucza zastosowania reguły wyni­kającej z przepisu art. 316 § 1 k.p.c., zgodnie z którą sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności za­sądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagal­ne w toku sprawy. Wskazał na orzecznictwo Sądu Najwyższego niewykluczające takiej możliwości w sprawach o świadczenie z ubezpieczenia społecznego, w tym wyrok z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97 (OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 181), a także na wyrok z dnia 7 lutego 2002 r., II UKN 13/01 (OSNP 2003 nr 22, poz. 549), w których Sąd Najwyższy stwierdził, że przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdol­ności do pracy, doliczenie w postępowaniu sądowym do okresów składkowych i nie­składkowych uwzględnionych przez organ rentowy, okresów ubezpieczenia przypa­dających po wydaniu zaskarżonej decyzji, nie jest naruszeniem art. 33 ust. 1 pkt 5 w związku z ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pra­cowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Sąd Apelacyjny podkreślił, że nie podziela przeciwnego stanowiska wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03 (OSNP 2005 nr 3, poz.43), zgodnie z którym wa­runki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określone w art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS muszą być speł­nione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy, a w postępowaniu od­woławczym od decyzji odmawiającej prawa do tej renty sąd ubezpieczeń społecz­nych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. Dlatego też Sąd Apelacyjny biorąc pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili wyda­nia wyroku doliczył do stażu ubezpieczeniowego dalszy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych do dnia 16 grudnia 2004 r., kiedy to ubezpieczony osiągnął pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy i ustalił prawo ubezpieczonego do renty od tej daty.