Wyrok SN z dnia 4 września 2007 r., sygn. I UK 90/07

Nienależnie pobrane świadczenie w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) to świadczenie wypłacone mimo zaistnienia leżących po stronie ubezpieczonego okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części.

Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie SN: Józef Iwulski (sprawozdawca), Herbert Szurgacz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 września 2007 r. sprawy z odwołania Stanisława M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w R. o zwrot nienależnie pobranego świadczenia, na skutek skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 października 2006 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 14 marca 2005 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w R. z dnia 18 listopada 2004 r. i ustalił, że ubezpieczony Stanisław M. nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnego świadczenia za okres od 1 października 2001 r. do 30 września 2004 r. w łącznej kwocie 56.237,29 zł. Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony od 28 grudnia 1985 r. do kwietnia 2000 r. pobierał rentę w związku z wypadkiem przy pracy z tytułu zaliczenia go do III grupy inwalidztwa. Decyzją z dnia 29 marca 2000 r. organ rentowy wstrzymał ubezpieczonemu wypłatę tego świadczenia od kwietnia 2000 r., a Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2000 r. [...] oddalił odwołanie od tej decyzji. Jednakże, Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 9 maja 2001 r. [...] zmienił ten wyrok Sądu pierwszej instancji i przywrócił ubezpieczonemu prawo do renty wypadkowej od kwietnia 2000 r. na stałe. W związku z takim rozstrzygnięciem Sądu Apelacyjnego, organ rentowy decyzją z dnia 24 maja 2001 r. orzekł o wypłacie ubezpieczonemu renty od dnia 1 maja 2001 r. Niezależnie od tego, organ rentowy wniósł kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 9 maja 2001 r., w wyniku której Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 28 listopada 2002 r., II UKN 519/01, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny w Katowicach, w wyniku ponownego rozpoznania sprawy, wyrokiem z dnia 14 października 2004 r. [...] oddalił apelację ubezpieczonego od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 29 sierpnia 2000 r. Organ rentowy decyzją z dnia 4 października 2004 r. wstrzymał wypłatę renty od dnia 1 października 2004 r., a kolejną decyzją z dnia 18 listopada 2004 r. zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu świadczenia pobranego nienależnie w okresie od 1 października 2001 r. do 30 września 2004 r. Uwzględniając odwołanie ubezpieczonego od decyzji z dnia 18 listopada 2004 r., Sąd Okręgowy przyjął, że ubezpieczony nie pobrał świadczenia nienależnie w rozumieniu art. 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), ponieważ świadczenia rentowe „zostały mu przyznane zarówno na mocy wyroku sądowego jak i decyzji organu rentowego; świadczenia zostały zużyte na zaspokojenie bieżących i koniecznych potrzeb życiowych ubezpieczonego”. Nadto, ubezpieczony nie został w żaden sposób pouczony o braku prawa do ich otrzymywania, a pobierając rentę regularnie od 1985 r., miał prawo sądzić, że przysługuje mu do niej prawo.