Postanowienie SN z dnia 9 czerwca 2006 r., sygn. III UK 40/06

Pismo ubezpieczonego spełniające wymagania określone w art. 477¹⁰ § 1 k.p.c. oraz złożone w sposób i w terminie określonych w art. 477⁹ § 1 k.p.c. or­gan rentowy przekazuje niezwłocznie właściwemu sądowi jako odwołanie od decyzji, bez względu na to, czy zostało zaadresowane do tego sądu.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera, Józef Iwulski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 czerwca 2006 r. sprawy z odwołania Haliny J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych­Oddziału w B. o zwrot nienależnego świadczenia, na skutek skargi kasacyjnej ubez­pieczonej od postanowienia Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 listopada 2005 r. [...]

uchyliłł zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Apelacyj­nemu w Lublinie do rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2004 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie­czeń Społecznych w Lublinie w punkcie I umorzył postępowanie z odwołania Haliny J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w C. z dnia 30 stycznia 2001 r., a w punkcie II oddalił jej odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecz­nych z dnia 21 października 2002 r. Sąd Okręgowy ustalił, że Halina J. (urodzona 7 lipca 1938 r.) w dniu 9 października 1991 r. wystąpiła o przyznanie jej prawa do renty w związku z pobytem w obozie jako „Dziecko Zamojszczyzny”. W kwestionariuszu dotyczącym okresów zatrudnienia podała, że od 15 stycznia 1943 r. do 9 maja 1945 r. była wysiedlona z miejsca zamieszkania do obozu w Zamościu, w którym wraz z rodzeństwem została oddzielona od rodziców i przebywała do zakończenia działań wojennych. Do wniosku dołączyła legitymację kombatancką z dnia 5 kwietnia 1989 r., z której wynikało, że w okresie od 15 stycznia 1943 r. do 9 maja 1945 r. była „Dziec­kiem Zamojszczyzny”. Obwodowa Komisja Lekarska do spraw Inwalidztwa i Zatrud­nienia stwierdziła u wnioskodawczyni związek nabytych schorzeń z pobytem w obo­zie i uznała ją za częściowo niezdolną do pracy w związku z pobytem w obozie. Na tej podstawie organ rentowy decyzją z dnia 21 listopada 1991 r. przyznał jej od 1 lipca 1991 r. prawo do renty w wysokości odpowiadającej III grupie inwalidów w związku z pobytem w obozie. W takim wymiarze wypłacał jej „rentę obozową” do 1993 r., po czym podwyższył ją do wysokości odpowiadającej II grupie inwalidów (od 1 września 1997 r. - według całkowitej niezdolności do pracy). Do renty zostały przy­znane dodatki energetyczny i kombatancki. Od 1 listopada 1993 r. wnioskodawczyni pobierała rentę inwalidy wojennego w pełnej wysokości i 50% emerytury. W trakcie pobierania przez wnioskodawczynię renty w związku z pobytem w obozie toczyło się postępowanie karne przeciwko niej jako oskarżonej o to, że w okresie od 1 lipca 1991 r. do 30 września 1996 r. w C. w warunkach przestępstwa ciągłego, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedłożyła organom statutowym byłego Związku Kombatantów fałszywe dokumenty stwierdzające jej pobyt podczas okupacji niemieckiej w obozie przejściowym w Zamościu przez co nabyła uprawnienia komba­tanta jako „Dziecko Zamojszczyzny” oraz związane z tym świadczenia rentowe, mimo że w obozie nie przebywała i w ten sposób wyłudziła na szkodę Zakładu Ubez­pieczeń Społecznych kwotę 29.118,88 zł, a nadto na szkodę Fundacji Polsko-Nie­mieckie Pojednanie kwotę 675 zł. Sąd Rejonowy w Chełmie wyrokiem z dnia 8 czerwca 2000 r. uznał wnioskodawczynię za winną tego czynu i skazał ją na karę jednego roku pozbawienia wolności, warunkowo zawieszoną na 3 lata. Sąd nakazał też wnioskodawczyni zwrot wyłudzonego świadczenia. Wyrok ten uprawomocnił się. Kierownik Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w dniu 28 czerwca 2002 r. wydał decyzję, w której pozbawił wnioskodawczynię uprawnień przy­znanych jej przez Zarząd Wojewódzki ZBOWID w C. w dniu 31 marca 1989 r. z tytułu pobytu w hitlerowskim obozie od dnia 15 stycznia 1943 r. do 9 maja 1945 r. W uza­sadnieniu tej decyzji podał, że uprawnienia przyznane wnioskodawczyni po 31 grud­nia 1988 r. podlegają weryfikacji, bowiem w aktach brak jest dokumentów stwierdza­jących pobyt w obozie hitlerowskim do 9 maja 1945 r. W punkcie 1 tej decyzji Kierow­nik Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przyznał wnioskodaw­czyni uprawnienia kombatanckie z tytułu pobytu w hitlerowskim obozie przez 1 mie­siąc. Jeszcze przed wydaniem tej decyzji, organ rentowy wydał decyzję z dnia 30 stycznia 2001 r. o wstrzymaniu wnioskodawczyni prawa do renty w związku z poby­tem w obozie oraz zobowiązał ją do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń, to jest renty inwalidzkiej, ryczałtu energetycznego i dodatku kombatanckiego za okres ponad 3 lat. Decyzja ta została wydana z naruszeniem art. 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jed­nolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) i dlatego organ rentowy wydał nową decyzję z dnia 21 października 2002 r., w której stwierdził, że „uchyla decyzję z dnia 30 stycznia 2001 r.” oraz zobowiązał wnioskodawczynię do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń rentowych w związku z pobytem w obozie, dodatku komba­tanckiego, ryczałtu energetycznego za okres nieprzekraczający 3 lat, czyli od 1 lu­tego 1998 r. do 31 stycznia 2001 r. Decyzję Kierownika Urzędu do spraw Kombatan­tów i Osób Represjonowanych z dnia 28 czerwca 2002 r. wnioskodawczyni przedło­żyła organowi rentowemu, który od 1 lipca 2002 r. podjął wypłatę dodatku komba­tanckiego i ryczałtu energetycznego.