Wyrok SN z dnia 6 grudnia 2006 r., sygn. III UK 102/06

Zawieszenie emerytury (renty) rolniczej w jednej czwartej na podstawie art. 28 ust. 7 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecz­nym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) dotyczy dal­szego prowadzenia działalności rolniczej na nieruchomości rolnej, odnośnie do której zostało wydane zaświadczenie przez Agencje Własności Rolnej Skarbu Państwa o braku możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie ich oszacowania. Powiększenie obszaru gospodarstwa rolnego o nowe nieruchomości powoduje ustanie prze­słanek zawieszenia emerytury w jednej czwartej i zastosowanie ogólnej zasady zawieszenia wypłaty świadczenia w całości (art. 28 ust. 3 tej ustawy).

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn, Herbert Szurgacz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 grudnia 2006 r. sprawy z wniosku Zdzisława P. od decyzji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w C. o zwrot nienależnie pobranego świadcze­nia i wysokość świadczenia, na skutek skargi kasacyjnej organu rentowego oraz ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 20 czerwca 2006 r. [...]

1. oddalił skargę kasacyjną ubezpieczonego,

2. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Lublinie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyj­nego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2004 r. Sąd Okręgowy-Sąd Ubezpieczeń Spo­łecznych w Lublinie oddalił odwołanie wnioskodawcy Zdzisława P. od decyzji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w C. z dnia 16 kwietnia 2004 r. wstrzymującej wypłatę renty od dnia 1 kwietnia 2004 r., ustalającej kwotę nienależnie pobranego świadczenia rentowego za okres od dnia 1 marca 1998 r. do dnia 31 marca 2004 r. w wysokości 24.271,83 zł oraz zobowiązującej do zwrotu 11.896,91 zł za okres od dnia 1 kwietnia 2001 r. do dnia 31 marca 2004 r. Sąd Okrę­gowy ustalił, że Zdzisław P. jest uprawniony od dnia 1 marca 1994 r. do stałej renty inwalidzkiej rolniczej. Od dnia 1 listopada 1994 r. organ rentowy zmienił wysokość renty rolniczej, zawieszając wypłatę części uzupełniającej w 25%, z uwagi na stwier­dzenie przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa (zaświadczeniem z dnia 28 listopada 1994 r.) braku możliwości sprzedaży nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego o ogólnej powierzchni 14,48 ha posiadanego przez małżonków Zdzisława i Irenę P. Decyzja rolniczego organu rentowego oparta została na art. 28 ust. 7 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. W dniu 20 kwietnia 1995 r. wnioskodawca nabył do majątku wspólnego małżonków działkę o powierzchni 0,56 ha, która weszła w skład ich wspólnego go­spodarstwa rolnego. Dnia 13 lutego 1998 r. Irena i Zdzisław P. nabyli nieruchomości rolne o łącznej powierzchni 1,98 ha, 20 grudnia 2000 r. nieruchomość rolną o po­wierzchni 3,64 ha. Małżonkowie P. stali się właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni około 20 ha. Dnia 11 listopada 2003 r. małżonkowie przekazali synowi umową darowizny gospodarstwo rolne o powierzchni 4,01 ha oraz córce nierucho­mości rolne o powierzchni 1,9 ha. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że nabycie przez małżonków P. dodatkowych gruntów rolnych włączonych do ich gospodarstwa rolnego spowodowało utratę prawa do wypłaty całości świadczenia rentowego, bowiem świadczyło o niezaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej w rozumieniu przepisów ustawy. Sąd nie zgodził się z poglądem, że gdy rencista dysponuje zaświadczeniem wydanym na podstawie art. 47 ust. 2 stwierdzającym brak możliwości zbycia gospodarstwa rolnego, nabycie dodatkowego areału gruntów nie ma żadnego wpływu na uprawnienia do świadczeń emerytalnych. Zawieszenie ź świadczenia na podstawie art. 28 ust. 7 jest sytuacją wyjątkową (kiedy rencista nie ma możliwości - mimo podjętych starań - zbycia swojego gospodarstwa rolnego). Nie można zakresu zastosowania tego wyjątku rozszerzać na sytuację, w której rencista w drodze czynności prawnych inter vivos nabywa nowe grunty rolne po wydaniu za­świadczenia, w związku z czym nie mogło ono obejmować gospodarstwa rolnego o powiększonej powierzchni. Zdaniem Sądu, nie budziło wątpliwości, że wnioskodawca pobierał świadczenie rentowe mimo istnienia okoliczności stanowiącej podstawę za­wieszenia wypłaty w całości świadczenia z mocy art. 28 ust. 3 ustawy o ubezpiecze­niu społecznym rolników. O fakcie tym nie zawiadomił organu rentowego, mimo po­uczeń które otrzymywał wraz z decyzjami przyznającymi świadczenie oraz decyzjami waloryzującymi świadczenie. Decyzje te zawierały pouczenie o przyczynach zawie­szenia lub zmniejszenia wypłaty renty inwalidzkiej oraz obowiązku zawiadomienia organu rentowego o okolicznościach powodujących zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia. Pobrane zatem przez wnioskodawcę świadczenie jest świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, znajdującym zastosowanie na mocy odesłania z art. 52 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Na wnioskodawcy ciąży obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia za okres trzech lat. Z tych powodów Sąd Okręgo­wy nie uwzględnił odwołania.