Wyrok SN z dnia 15 września 2006 r., sygn. I PK 97/06

1. Skorzystanie z możliwości dopuszczenia z urzędu dowodu niewskazanego przez stronę (art. 232 zdanie drugie k.p.c.) jest uprawnieniem sądu zmierzającego do wymierzenia sprawiedliwości w sposób rzetelny, zgodny z ustalonym stanem faktycznym opartym o prawidłową ocenę dowodów oraz prawem materialnym mającym do niego zastosowanie, jeżeli nie prowadzi do naruszenia bezstronności sądu, a w szczególności nie jest działaniem dokonanym wyłącznie w interesie jednej ze stron.

2. Pracownik dochodzący odszkodowania z tytułu naruszenia przez pracodawcę zasady równego traktowania pracowników w zakresie wynagrodzenia za pracę (art. 18^3d k.p.) powinien wykazać, że wykonywał jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości co pracownik wynagradzany korzystniej (art. 18^3c § 1 k.p.).

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza. Sędziowie SN: Katarzyna Gonera, Józef Iwulski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 września 2006 r. sprawy z powództwa Ewy K. i Aliny C.-K. przeciwko BOT Kopalni Węgla Kamiennego „B.” SA w R. o wyrównanie wynagrodzeń, na skutek skargi kasacyjnej powódek od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 2 lutego 2006 r. [...]

o d d a l i ł skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Pozwami z dnia 13 września 2004 r. i z dnia 15 września 2004 r., ostatecznie sprecyzowanymi w dniu 27 września 2005 r., skierowanymi przeciwko Kopalni Węgla Brunatnego „B.” SA w R., powódka Ewa K. wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 128.172,89 zł, a powódka Alina C.-K. kwoty 149.014,86 zł, tytułem wyrównania wynagrodzeń za okres od 1 lutego 2002 r. do 31 grudnia 2004 r. Wyrokiem z dnia 11 października 2005 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powództwa. Sąd Okręgowy ustalił, że powódka Ewa K. została zatrudniona od dnia 3 stycznia 1983 r., przy czym od dnia 1 czerwca 1989 r. pracowała jako radca prawny, w tym od dnia 1 listopada 1990 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Powódka Alina C.-K. została zatrudniona od dnia 6 maja 1991 r. na stanowisku radcy prawnego w pełnym wymiarze czasu pracy. Od dnia 1 stycznia 2000 r. powódki otrzymywały następujące wynagrodzenia: Alina C.-K. - wynagrodzenie zasadnicze według kategorii zaszeregowania 21B w wysokości 1.869 zł, dodatek funkcyjny w wysokości 30% dwukrotnej średniej płacy zasadniczej w Spółce, inne dodatki i premie w wysokości wynikającej z zakładowego układu zbiorowego pracy; Ewa K. - wynagrodzenie zasadnicze według kategorii zaszeregowania 20C w wysokości 1.806 zł, dodatek funkcyjny w wysokości 20% dwukrotnej średniej płacy zasadniczej w Spółce, inne dodatki i premie w wysokości wynikającej z zakładowego układu zbiorowego pracy. Od dnia 1 marca 2001 r. powódki otrzymywały dodatek funkcyjny w wysokości: Alina C.-K. - 50% dwukrotnej średniej płacy zasadniczej w Spółce; Ewa K. - 40% dwukrotnej średniej płacy zasadniczej w Spółce. Zmiana wysokości dodatku funkcyjnego spowodowana była zaprzestaniem wypłacania dodatku za obsługę prawną. Wynagrodzenie powódki Aliny C.-K. wyniosło w okresie od 1 lutego 2002 r. do 31 grudnia 2002 r. - 60.304,62 zł, co daje średnio miesięcznie 5.482,23 zł; oprócz tego powódka otrzymała z tytułu różnego rodzaju nagród kwotę 18.393,37 zł. W okresie od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2003 r. wynagrodzenie tej powódki wyniosło 65.420,15 zł, co stanowi średnio miesięcznie 5.451,67 zł, a ponadto otrzymała z tytułu nagród kwotę 18.097,45 zł. W okresie od 1 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2004 r. ta powódka otrzymała kwotę 66.177,82 zł, to jest średnio miesięcznie 5.451,81 zł oraz tytułem nagród kwotę 24.738,87 zł. Wynagrodzenie powódki Ewy K. wyniosło: w okresie od 1 lutego 2002 r. do 31 grudnia 2002 r. - 53.357,12 zł, co stanowi średnio miesięcznie 4.850,64 zł oraz z tytułu nagród kwotę 18.783,91 zł; w okresie od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2003 r. - 59.807,33 zł, co stanowi średnio miesięcznie 4.983,94 zł oraz z tytułu nagród kwotę 16.748,83 zł; w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2004 r. - 61.439,42 zł, to jest średnio miesięcznie 5.119,95 zł oraz tytułem nagród kwotę 23.334,13 zł. W spornym okresie w pozwanej Spółce zatrudnionych było 8 radców prawnych, którzy tworzyli Dział Radców Prawnych. Radcowie prawni zajmowali samodzielne stanowiska i podlegali bezpośrednio prezesowi zarządu. Od dnia 1 września 1992 r. u strony pozwanej obowiązuje zakładowy układ zbiorowy pracy. Do dnia 30 sierpnia 2004 r. został on zmieniony 32 protokołami dodatkowymi. Według tego układu, pracownicy wynagradzani są według jednolitej tabeli miesięcznych stawek płacy zasadniczej, w tym pracownicy na stanowiskach nierobotniczych według tabeli stanowiącej załącznik nr 3. Jednakże w art. 12 ust. 7 układu postanowiono, że stawki wynagrodzenia zasadniczego dla 16 stanowisk pracy, w tym między innymi dla głównego mechanika, głównego energetyka, głównego automatyka, głównego inżyniera do spraw sprzętu i transportu, głównego specjalisty do spraw ekonomicznych i głównego księgowego, określa prezes zarządu. W układzie zbiorowym stanowisko radcy prawnego usytuowane jest w tabeli stanowisk i kategorii zaszeregowania dla pracowników na stanowiskach nierobotniczych w punkcie 4 wraz ze stanowiskami głównego inżyniera, głównego specjalisty przedsiębiorstwa, kierownika wydziału, zmianowego inżyniera ruchu, nadsztygara i głównego mechanika zakładu. Przewidziano dla tych stanowisk kategorie zaszeregowania od 16 (1.426 zł) do 25 (2.854 zł). Wynagrodzenie zasadnicze dla kategorii zaszeregowania 21B wynosi 1.869 zł, a dla kategorii zaszeregowania 20C - 1.806 zł. W spornym okresie struktura organizacyjna pozwanej Spółki ulegała zmianom. Jednak w schemacie organizacyjnym zawsze znajdowały się stanowiska głównych specjalistów. Byli to między innymi główny specjalista do spraw handlu, główny specjalista do spraw informatyki, główny specjalista do spraw eksploatacji, główny specjalista do spraw organizacji rachunkowości i kosztów, główny specjalista do spraw kontaktów z samorządami, główny specjalista do spraw nieruchomości oraz główny specjalista do spraw nadzoru właścicielskiego nad spółkami. Wynagrodzenia tych głównych specjalistów zostały określone na podstawie punktu 4 tabeli załącznika nr 3 do układu zbiorowego. Główny specjalista do spraw eksploatacji-zmianowy inżynier ruchu podlegał dyrektorowi do spraw górniczych. Była to osoba, która ponosiła jednoosobową odpowiedzialność za prowadzenie ruchu kopalni na zmianie. Podlegali mu zmianowi inżynierowie ruchu, nadsztygarzy górniczy, dyspozytorzy i inni pracownicy centrum operatywnego kierowania ruchem. Wynagrodzenie zasadnicze na tym stanowisku według kategorii zaszeregowania 25C wynosiło od 1 stycznia 2000 r. - 2.854 zł. Główny specjalista do spraw handlu podlegał członkowi zarządu-dyrektorowi do spraw ekonomiczno-finansowych. Kieruje on obecnie 5 działami: gospodarki materiałowej, zaopatrzenia, handlowym, magazynami centralnymi oraz zamówień publicznych. Do jego zadań należy nadzór nad całością zakupów materiałów, części i sprzętu dla potrzeb kopalni oraz nadzór nad całością sprzedaży. Jego wynagrodzenie zasadnicze wynosiło od dnia 1 kwietnia 2000 r. - 2.039 zł, według kategorii zaszeregowania 23A. Główny specjalista do spraw informatyki podlegał członkowi zarządu - dyrektorowi do spraw ekonomiczno-finansowych. Podlegały mu 3 działy i był odpowiedzialny za organizację wdrażania systemów informatycznych, nadzór nad systemami wdrożonymi, dobór dostawców oraz organizowanie serwisu i szkoleń. Wynagrodzenie zasadnicze na tym stanowisku według kategorii zaszeregowania 23A wynosiło od 1 stycznia 2000 r. - 2.039 zł. Główny specjalista do spraw organizacji rachunkowości i kosztów podlega głównemu księgowemu. Nadzoruje on i odpowiada za pracę 4 działów: księgowości i kosztów, finansowego, księgowości majątkowej oraz księgowości socjalnej, a także zastępuje dyrektora finansowego. Wynagrodzenie zasadnicze na tym stanowisku według kategorii zaszeregowania 23B wynosiło od 1 stycznia 2000 r. - 2.083 zł. Do zadań głównego specjalisty do spraw ekonomicznych należy przede wszystkim nadzorowanie pracy działów ekonomicznego, planowania i controllingu, gospodarki środkami trwałymi, inwentaryzacji oraz koordynowanie i nadzorowanie prac wdrożeniowych w przedsiębiorstwie i zakładach wydzielonych oraz koordynowanie opracowywania planów przedsiębiorstwa, gospodarka środkami trwałymi. Główny specjalista do spraw ekonomicznych podlega członkowi zarządu-Dyrektorowi do spraw ekonomiczno-finansowych. Jego wynagrodzenie zasadnicze wynosi od 1 czerwca 2001 r. - 3.600 zł. Wynagrodzenie pracownika zatrudnionego na stanowisku głównego specjalisty do spraw ekonomicznych wynosiło: w okresie od 1 lutego 2002 r. do 31 grudnia 2002 r. kwotę 85.775,66 zł, co stanowi średnio miesięcznie 7.797,78 zł oraz z tytułu różnego rodzaju nagród kwotę 28.842,91 zł; w okresie od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2003 r. - 96.167,92 zł, co stanowi średnio miesięcznie 8.013,99 zł oraz z tytułu nagród kwotę 28.257,11 zł; w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2004 r. - 97.832,82 zł, to jest średnio miesięcznie 8.152,73 zł oraz tytułem nagród kwotę 37.263,72 zł.