Postanowienie SN z dnia 7 czerwca 2006 r. sygn. III CZP 29/06

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Iwona Koper (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Jan Górowski

SSN Hubert Wrzeszcz

Protokolant Iwona Budzik

w sprawie egzekucyjnej z wniosku Grażyny W

przeciwko dłużnikom Stanisławowi Z i Wandzie Z

po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym

w dniu 7 czerwca 2006 r.,

zagadnienia prawnego przedstawionego

przez Sąd Okręgowy w Tarnowie

postanowieniem z dnia 24 lutego 2006 r.,

"Czy w przypadku skierowania egzekucji do przedmiotu wchodzącego w skład majątku odrębnego (osobistego) małżonka dłużnika, przeciwko któremu została nadana klauzula wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. - dopuszczalność egzekucji ustalana jest w następstwie wniosku małżonka dłużnika o umorzenie postępowania egzekucyjnego (art. 825 pkt 3 w związku z art. 837 k.p.c.) lub skargi tegoż na czynność komornika, albo działania podjętego przez sąd z urzędu w trybie art. 759 § 2 k.p.c., czy też wyłączną drogą rozstrzygnięcia tej kwestii jest powództwo małżonka dłużnika o zwolnienie od egzekucji (art. 841 k.p.c.)?"

odmawia podjęcia uchwały.

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne powstało przy rozpoznawaniu przez Sąd Okręgowy zażalenia wierzyciela na postanowienie Sądu pierwszej instancji, którym sąd ten odrzucił spóźnioną skargę dłużnika na czynność komornika oraz w trybie art. 759 § 2 k.p.c. uchylił czynność komornika „polegającą na wszczęciu egzekucji” z nieruchomości, stanowiącej według księgi wieczystej odrębny majątek małżonka dłużnika, ze względu na to że wierzyciel „nie dysponował tytułem wykonawczym będącym podstawą egzekucji z majątku osobistego” małżonka dłużnika. Klauzula wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika nie obejmuje bowiem składników majątkowych należących do majątku osobistego.

Sformułowane przez Sąd Okręgowy zagadnienie prawne dotyczy dopuszczalnych w takiej sytuacji środków ochrony prawnej małżonka dłużnika. W kwestii tej - jak stwierdził - możliwe jest przyjęcie, że w toku realizacji przez małżonka dłużnika uprawnienia z art. 837 k.p.c., wystarczające a zarazem jedynie możliwe jest złożenie u komornika wniosku o umorzenie egzekucji na podstawie art. 825 pkt 3 k.p.c., a w razie jego nieuwzględnienia zaskarżenie postanowienia komornika skargą na tę czynność albo też przyjęcie, że wyłączną drogą uzyskania zwolnienia spod egzekucji rzeczy należącej do majątku odrębnego małżonka dłużnika jest powództwo ekscydencyjne z art. 841 k.p.c. Sąd Okręgowy podniósł, że dokonany wybór między tymi stanowiskami przesądzi zarazem czy kwestia przynależności danej rzeczy do określonego majątku, będąca zagadnieniem materialnoprawnym, podlega ustaleniu przez organ egzekucyjny i sprawujący nad nim kontrolę sąd (w trybie skargi lub na podstawie art. 759 § 2 k.p.c.), czy też nie mieści się w ich kognicji, a właściwym miejscem jej rozpoznania jest postępowanie rozpoznawcze. Wskazał na istniejącą w piśmiennictwie i judykaturze rozbieżność poglądów odnośnie tej kwestii oraz przytoczył argumentację zwolenników pierwszego stanowiska, zgodnie z którą małżonek dłużnika z chwilą nadania przeciwko niemu klauzuli wykonalności traci przymiot osoby trzeciej w rozumieniu art. 841 § 1 k.p.c., nie ma więc legitymacji do wytoczenia powództwa na tej podstawie. Opowiedział się jednak za poglądem przeciwnym, uznającym za jedyny dostępny środek ochrony przysługujący małżonkowi dłużnika powództwo przeciwegzekucyjne z art. 841 k.p.c. przytaczając następujące powody przemawiające na jego rzecz: