Wyrok SN z dnia 20 stycznia 2005 r. sygn. I UK 154/04

1. Ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego (świadczenia rehabilitacyjnego) w przypadku wystąpienia jednej z dwóch niezależnych przesłanek określonych w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636 ze zm.), a więc wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy lub wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

2. Członek rady nadzorczej spółki akcyjnej, który pobiera wynagrodzenie z tego tytułu oraz wynagrodzenie z tytułu oddelegowania do stałego indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych, świadczy pracę zarobkową w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636 ze zm.).

Przewodniczący SSN Józef Iwulski (sprawozdawca)

Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski, Andrzej Wróbel

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 stycznia 2005 r. sprawy z wniosku Jerzego K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w Ł. o prawo do świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku chorobowego, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 marca 2004 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

Uzasadnienie

Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w Ł. decyzjami z dnia 27 czerwca 2001 r. i z dnia 12 lipca 2001 r. zobowiązał Jerzego K. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 29 maja 1999 r. do 15 stycznia 2000 r. w kwocie 115.559,20 zł oraz zasiłku chorobowego za okresy od 5 sierpnia do 27 grudnia 2000 r. i od 11 marca do 12 czerwca 2001 r. w łącznej kwocie 4.682,56 zł.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z dnia 26 listopada 2002 r. [...] oddalił odwołanie ubezpieczonego. Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca w okresie od 22 grudnia 1990 r. do 31 maja 1998 r. był zatrudniony w Ł. Centrali Materiałów Budowlanych „B.-H.” SA w Ł., której jest akcjonariuszem. Od 23 marca 1998 r. do 20 stycznia 1999 r. pobierał przez 270 dni zasiłek chorobowy. Organ rentowy decyzjami z dnia 23 lutego i 29 lipca 1999 r. przyznał ubezpieczonemu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego w okresie od 21 stycznia 1999 r. do 15 stycznia 2000 r. Obie decyzje zawierały pouczenie, że świadczenie nie przysługuje pracownikowi, który wykonuje w czasie jego pobierania inną pracę zarobkową lub uciążliwe czynności mogące przedłużyć okres niezdolności do pracy albo wykorzystuje je w sposób niezgodny z celem udzielenia tego świadczenia i traci on wówczas prawo do świadczenia za miesiące, w których stwierdzono taką okoliczność, każdorazowo za okres 30 dni. W dniu 29 maja 1999 r. ubezpieczony, podczas zwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy „B.-H.” SA, mocą uchwał [...], wybrany został członkiem rady nadzorczej Spółki. Zgodnie ze statutem Spółki, do podstawowych obowiązków rady nadzorczej należy badanie bilansu oraz rachunku zysków i strat, powoływanie i odwoływanie prezesa oraz pozostałych członków zarządu, badanie sprawozdania zarządu, zatwierdzanie wniosków zarządu dotyczących podziału zysków i pokrycia strat, składanie walnemu zgromadzeniu sprawozdania z działalności, wyrażanie zgody na nabycie i zbycie nieruchomości Spółki, wyrażanie zgody na tworzenie nowych podmiotów gospodarczych lub wejścia kapitałowego w nowe podmioty gospodarcze, ustalanie zasad wynagradzania zarządu, uchwalanie regulaminu organów Spółki, rozpatrywanie oraz opiniowanie wszystkich działań Spółki oraz ich korekt, rozpatrywanie i opiniowanie wszystkich spraw mających być przedmiotem walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Pełnienie tych obowiązków wiązało się z otrzymywaniem z tego tytułu wynagrodzenia za całokształt prac na rzecz Spółki, płatnego miesięcznie w wysokości średniego miesięcznego wynagrodzenia w Spółce z poprzedniego kwartału. W dniu 11 czerwca 1999 r. rada nadzorcza Spółki, na podstawie art. 386 k.h. oddelegowała ubezpieczonego do sprawowania stałego, indywidualnego nadzoru, za co przysługiwało mu dodatkowo wynagrodzenie w wysokości średniomiesięcznego wynagrodzenia przypadającego na członka rady nadzorczej. Wynagrodzenie z obu tytułów ubezpieczony otrzymywał przez cały okres, na jaki zostało mu przyznane świadczenie rehabilitacyjne, a czynny udział w posiedzeniach rady nadzorczej brał w tym czasie siedmiokrotnie. W okresie od 29 maja 1999 r. do 15 stycznia 2000 r. ubezpieczony otrzymał z tytułu świadczenia rehabilitacyjnego kwotę 115.559,20 zł. W dniu 1 czerwca 2000 r. został zatrudniony w Przedsiębiorstwie Kompletacji Dostaw JK-S. na podstawie umowy o pracę z wynagrodzeniem miesięcznym 25.000 zł i pracował tam do 10 marca 2001 r. Od 1 lipca 2000 r. do 27 grudnia 2000 r. ubezpieczony przebywał na zwolnieniu lekarskim i od 5 sierpnia 2000 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w Ł. wypłacał mu zasiłek chorobowy. Z uwagi na wysokość wynagrodzenia zgłoszonego do wyliczenia podstawy wymiaru zasiłku, ZUS wszczął postępowanie wyjaśniające, wypłacając zaliczkowo zasiłek w wysokości wynikającej z najniższego wynagrodzenia. Z tego tytułu wypłacono ubezpieczonemu zasiłek w łącznej kwocie 2.611,70 zł. W dniu 23 maja 2000 r. ubezpieczony został ponownie wybrany do rady nadzorczej „B.-H.” i delegowany do stałego indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych. W okresie pobierania zasiłku chorobowego trzykrotnie brał udział w posiedzeniach rady nadzorczej, otrzymując wynagrodzenie z tego tytułu oraz z tytułu delegowania do indywidualnych czynności nadzorczych. W dniu 2 marca 2001 r. zgłoszona została kolejna niezdolność ubezpieczonego do pracy. Wobec ustania stosunku pracy z dniem 10 marca 2001 r., od dnia 11 marca 2001 r. wypłata zasiłku chorobowego została przekazana Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Za okres do 12 czerwca 2001 r. wypłacono mu zaliczkowo 1.601,74 zł, wstrzymując wypłatę za okresy objęte dalszymi zwolnieniami lekarskimi. W okresie pobierania zasiłku chorobowego ubezpieczony co najmniej cztery razy brał udział w posiedzeniach rady nadzorczej, otrzymując wynagrodzenie z tego tytułu oraz z tytułu delegowania do indywidualnych czynności nadzorczych. Ubezpieczony od 1997 r. leczy się na schorzenia kardiologiczne i w okresach zaostrzenia choroby niewskazane jest wykonywanie przez niego pracy związanej ze stresem i emocjami. W lipcu 2000 r. ubezpieczony zachorował na raka płuc. Od stycznia 2002 r. jest prezesem Ł. Centrali Materiałów Budowlanych „B.-H.” SA w Ł.