Wyrok SN z dnia 10 października 2003 r. sygn. I PK 409/02

Postanowienia porozumienia zawartego na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980 ze zm.) mogą odnosić się tylko do pracowników zajmujących stanowiska objęte restrukturyzacją zakładu.

Przewodniczący SSN Józef lwulski (sprawozdawca)

Sędziowie SN Zbigniew Hajn, Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 października 2003 r. sprawy z powództwa Artura S. przeciwko Bankowi [...] SA w P. o zapłatę, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 17 maja 2002 r. [...]

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Poznaniu wyrokiem z dnia 19 marca 2002 r. [...] zasądził od pozwanego Banku [...] SA w P na rzecz powoda Artura S. kwotę 26.587,50 zł tytułem odprawy pieniężnej oraz odszkodowania. Sąd Rejonowy przyjął, że doszło do rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron. Chociaż powód nie został objęty procesem restrukturyzacji, to spełnione zostały przesłanki § 4 pkt 9 Porozumienia z dnia 26 marca 2001 r. między pracodawcą a związkami zawodowymi, uprawniające do otrzymania odprawy pieniężnej.

Wyrokiem z dnia 17 maja 2002 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu oddalił apelację pozwanego pracodawcy. Sąd Okręgowy całkowicie podzielił ocenę Sądu Rejonowego, iż wykładnia językowa Porozumienia, a zwłaszcza spornego § 4 pkt 9, jest czytelna i jasna. Stanowi on, że „pracownicy banku nie objęci procesem restrukturyzacji, którzy wyrażą wolę rozwiązania umowy o pracę z Bankiem na mocy porozumienia stron, otrzymają świadczenia na zasadach i w wysokości określonej w § 4 ust. 1 i ust. 2. Warunkiem rozwiązania umowy o pracę i otrzymania dodatkowych świadczeń jest zgoda pracodawcy na rozwiązanie umowy o pracę w tym trybie". Pozwany pracodawca twierdzi, że jego zgodą powinien być objęty nie tylko tryb rozwiązania umowy o pracę, ale i otrzymanie dodatkowych świadczeń. Sąd Okręgowy nie zgadza się z taką interpretacją. Ze zdania drugiego § 4 pkt 9 wynika bowiem jednoznacznie, że wyrażenie przez pracodawcę zgody na rozwiązanie umowy o pracę w trybie porozumienia stron jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na przyznanie pracownikowi dodatkowych świadczeń. Przez słowo „tryb" należy bowiem rozumieć wystąpienie przez pracownika do pracodawcy z wnioskiem o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron i wyrażenie przez pracodawcę zgody na takie rozwiązanie umowy o pracę. „Tryb" to inaczej sposób rozwiązania umowy o pracę, a nie związane z tym trybem świadczenia. Świadczenia są bowiem pochodną trybu rozwiązania umowy o pracę i mają charakter wtórny w tym sensie, że w zależności od trybu zakończenia stosunku pracy, pracownikowi przysługują bądź nie przysługują. Wyrażenie więc przez pracodawcę zgody na rozwiązanie umowy o pracę w drodze porozumienia stron powoduje przyznanie pracownikowi dodatkowych świadczeń na mocy Porozumienia. Innymi słowy, zastosowanie wskazanego trybu rozwiązania umowy o pracę jest wystarczającą przesłanką nabycia świadczeń pieniężnych. Trafnie zauważył Sąd Rejonowy, że w związku z zakończeniem stosunku pracy na mocy porozumienia stron, zostały spełnione przesłanki określone w § 4 pkt 9 Porozumienia i tym samym powód nabył prawo do świadczeń w nim ustalonych. Osoba składająca oświadczenie woli wobec drugiej osoby powinna podjąć starania, aby jej oświadczenie, wedle obiektywnych reguł wykładni, zostało zrozumiane przez odbiorcę zgodnie z rzeczywistą wolą osoby dokonującej czynności prawnej. Sporny § 4 pkt 9 Porozumienia określał sposób składania przez strony oświadczeń woli dotyczących zakończenia stosunku pracy. Autorami § 4 pkt 9 Porozumienia był pracodawca i związki zawodowe. Jeżeli chodzi o pracodawcę to z pewnością jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą jest on profesjonalistą. Wymagania wobec niego są więc większe niż wobec zwykłego uczestnika obrotu prawnego. Dotyczy to dokładności w sformułowaniu oświadczeń woli. Strona, która sformułowała lub brała udział w sformułowaniu oświadczenia woli, w efekcie nie odpowiadającego jej rzeczywistym zamiarom, ponosi konsekwencje z tym związane. Porozumienie o zwolnieniach grupowych było oświadczeniem woli kierowanym do szerokiego kręgu odbiorców - pracowników banku. W takim przypadku powinno się mieć na uwadze typowego adresata, uwzględniając jego możliwości poznawcze. Jeżeli więc zamiarem pozwanego było, aby do świadczeń pieniężnych określonych w Porozumieniu uprawnieni byli tylko ci pracownicy, z którymi umowa o pracę zostanie rozwiązana w drodze porozumienia stron, ale jednocześnie, w którym to porozumieniu pracodawca wprost wyrazi zgodę na przyznanie świadczeń pieniężnych, to pozwany powinien był z większą precyzją sformułować treść § 4 pkt 9 Porozumienia. Sąd Okręgowy uznał, że Sąd Rejonowy trafnie zauważył, iż w § 4 pkt 9 Porozumienia nie ma mowy o konieczności zawarcia w porozumieniu stron wyraźnego sformułowania co do zakończenia stosunku pracy, że następuje to w trybie wskazanego przepisu. Wystarczy zgoda pracodawcy na rozwiązanie umowy o pracę, bez wskazywania dodatkowych okoliczności zakończenia stosunku pracy.