Postanowienie SN z dnia 19 września 2001 r. sygn. III ZP 6/01

Ograniczenie zakresu podmiotowego zastosowania ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz. 1080 ze zm.) może nastąpić w sposób pośredni przez odpowiednią zmianę przepisów dotyczących pracowników instytucji kultury (w wyniku przekształcenia tych jednostek z prowadzących gospodarkę finansową na zasadach określonych dla zakładów budżetowych w jednostki działające na zasadzie samodzielności gospodarczej).

Przewodniczący Prezes SN Walerian Sanetra (sprawozdawca)

Sędziowie SN: Katarzyna Gonera. Józef lwulski, Kazimierz Jaśkowski, Zbigniew Myszka (współsprawozdawca), Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Barbara Wagner

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Iwony Kaszczyszyn, po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 19 września 2001 r. wniosku Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne:

„Czy dopuszczalne jest, aby zmiana statusu instytucji kultury funkcjonującej „na zasadach określonych dla zakładów budżetowych” na „instytucje prowadzące samodzielną gospodarkę finansową” automatycznie odbierała pracownikom prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego ?”

postanowił:

odmówić udzielenia odpowiedzi.

Uzasadnienie

Wskazując na art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych zwróciło się do Sądu Najwyższego o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy dopuszczalne jest, aby zmiana statusu instytucji kultury funkcjonującej „na zasadach określonych dla zakładów budżetowych” na „instytucję prowadzącą samodzielną gospodarkę finansową” automatycznie odbierała pracownikom prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. W uzasadnieniu wniosku podniesiono, że pracownicy instytucji kultury, wymienionych w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123), które zgodnie z jej przepisami funkcjonowały „na zasadach określonych dla zakładów budżetowych”, od co najmniej kilkunastu lat otrzymywali dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. trzynastą pensję), stanowiącą stały składnik wynagrodzenia. Podstawę jego wypłacania stanowiły ustawa z dnia 10 lipca 1985 r. o rocznych nagrodach z zakładowego funduszu nagród w państwowych jednostkach organizacyjnych nie będących przedsiębiorstwami państwowymi (Dz.U. Nr 32, poz. 141 ze zm.), a od 1 stycznia 1998 r. ustawa z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz. 1080 ze zm.). Wnioskodawca zaznaczył, że uprawnienie do tego wynagrodzenia nie wynikło bezpośrednio z umów o pracę, ani też nie znalazło się w postanowieniach układów zbiorowych pracy i wewnątrzzakładowych regulaminach wynagradzania. Stanowiło ono element uwzględniany przy ustalaniu składki na ubezpieczenie społeczne. Według wnioskodawcy ustawa z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (Dz.U. Nr 12, poz. 136) z dniem 1 stycznia 2000 r. (art. 29 pkt 2) zniosła dotychczasowy status „jednostek sfery budżetowej” instytucji kultury wymienionych w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Jednostki te przestały być „jednostkami sfery budżetowej”. Nadano im status „instytucji prowadzących samodzielną gospodarkę finansową”, w rezultacie czego pracowników tych instytucji przestały obejmować przepisy ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. „W wyniku wyżej opisanych okoliczności, w stosunkach pomiędzy pracodawcami, pracownikami i związkami zawodowymi powstały liczne spory, kontrowersje i wątpliwości, dotyczące zarówno kwestii ściśle prawnych, jak i społecznych”, co według OPZZ sprawia, że postawione pytanie „wymaga rozstrzygnięcia, przesądzającego o ujednoliceniu praktyki w stosowaniu omawianych przepisów ustawowych”.