Wyrok SN z dnia 7 lutego 2001 r. sygn. I PKN 239/00

Do zatrudnienia etatowego członka samorządowego kolegium odwoławczego nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy o stosunku pracy na podstawie powołania.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski

Sędziowie SN: Katarzyna Gonera, Walerian Sanetra (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2001 r. sprawy z powództwa Barbary T. przeciwko Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w T. o ustalenie treści stosunku pracy i uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu z dnia 29 grudnia 1999 r. [...]

oddalił kasację.

Uzasadnienie

W imieniu pozwanego Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. wniesiona została kasacja od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu z dnia 29 grudnia 1999 r. [...], którym oddalono jego apelację od wyroku sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Tarnobrzegu z dnia 8 grudnia 1998 r.

Powódka Barbara T. domagała się ustalenia, że z Samorządowym Kolegium Odwoławczym w T. łączy ją stosunek pracy na podstawie powołania na stanowisku etatowego członka Kolegium. W dniu 27 października 1998 r. do Sądu Rejonowego w Tarnobrzegu wpłynął kolejny jej pozew, skierowany przeciwko Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w T. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez stronę pozwaną pismem z dnia 21 października 1998 r. Obydwie sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia postanowieniem z dnia 8 grudnia 1998 r.

W wyniku przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego Sąd Pracy ustalił, że powódka była zatrudniona w Sejmiku Samorządowym Województwa T. od dnia 1 grudnia 1992 r. na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nie określony na % etatu na stanowisku radcy prawnego. Do pracy przychodziła dwa razy w tygodniu. W tym okresie przewodniczący i członkowie Kolegium Odwoławczego pełnili swe funkcje społecznie. W skład Kolegium Odwoławczego powódka została powołana uchwałą Sejmiku Samorządowego Województwa T. z dnia 17 grudnia 1993 r. [...]. W dniu 6 stycznia 1994 r. ówczesny przewodniczący sejmiku podpisał z nią nową umowę o pracę, zgodnie z którą została zatrudniona na czas nie określony w pełnym wymiarze czasu pracy jako radca prawny Kolegium Odwoławczego przy Sejmiku Samorządowym Województwa T. Sąd Pracy ustalił, że mimo zawarcia tego rodzaju umowy powódka od stycznia 1994 r. faktycznie nie wykonywała czynności radcy prawnego, ale wyłącznie obowiązki przypisane do funkcji członka kolegium. Orzekała w składach tego kolegium, przewodniczyła takim składom, sporządzała uzasadnienia orzeczeń, reprezentowała kolegium przed NSA, przyjmowała strony postępowań toczących się przed tym kolegium. Za wykonywaną pracę otrzymywała wyłącznie wynagrodzenie wynikające z zawartej umowy i późniejszych do niej aneksów. Nie pobierała natomiast diet wypłacanych pozaetatowym członkom kolegium. Barbara T. przychodziła do pracy 2 lub 3 razy w tygodniu, gdy odbywały się sesje kolegium. Poza tym przez cały czas pracowała jako radca prawny w Banku [...] w T. Z dniem 6 grudnia 1994 r. przeszła do pracy w Samorządowym Kolegium Odwoławczym w T. W związku z ustaniem zatrudnienia przewodniczący sejmiku samorządowego wystawił jej dnia 5 grudnia 1994 r. świadectwo pracy, z którego wynikało, że od 1 grudnia 1992 r. do 5 grudnia 1994 r, była zatrudniona na stanowiskach: 1. radcy prawnego w Kolegium Odwoławczym przy Sejmiku Samorządowym Województwa T., oraz 2. członka Kolegium Odwoławczego przy Sejmiku Samorządowym Województwa T. - na mocy uchwały Sejmiku [...] z dnia 17 grudnia 1993 r. W świadectwie tym podano, że stosunek pracy został rozwiązany na mocy art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. Nr 122, poz. 593 zezm.). Od 6 grudnia 1994 r, aż do grudnia 1997 r, powódka wykonywała wyłącznie czynności wchodzące w zakres obowiązków etatowego członka Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. Przewodniczyła składom orzekającym, a jej wynagrodzenie było ustalane według stawek przewidzianych dla etatowych członków kolegium. Od orzekania w kolegium została odsunięta przez przewodniczącego kolegium pod koniec grudnia 1997 r. Została wówczas poinformowana, że według niego nie jest członkiem kolegium. Na jego polecenie przygotowywała jedynie projekty orzeczeń, projekty odpowiedzi na skargi do NSA. W schemacie organizacyjnym Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. nigdy nie istniało stanowisko radcy prawnego. W dniu 4 czerwca 1998 r. powódka zgodnie z otrzymanym wcześniej zawiadomieniem stawiła się na Zgromadzenie Ogólne Samorządowego Kolegium Odwoławczego zwołane w celu wydania opinii w sprawie odwołania przewodniczącego kolegium. Zgromadzenie to nie odbyło się wobec braku wymaganej obecności połowy składu członków kolegium. Pismem z dnia 21 października 1998 r. przewodniczący kolegium wypowiedział powódce umowę o pracę, podając jako przyczyny: 1. brak możliwości zatrudnienia na zajmowanym stanowisku, tzn. na stanowisku radcy prawnego, które nie istniało w strukturze organizacyjnej kolegium, 2. brak możliwości prawidłowej współpracy z nią z powodu uczestniczenia przez nią w nielegalnym zgromadzeniu ogólnym w dniu 4 czerwca 1998 r. Wypowiedzenie to nie zostało poprzedzone zasięgnięciem opinii w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w K., której członkiem jest powódka. Poczyniwszy powyższe ustalenia Sąd Pracy stwierdził, iż w sprawie jest poza sporem, że Barbarę T. łączy ze stroną pozwaną tylko jeden stosunek pracy i jakkolwiek w dniu 6 stycznia 1994 r. zawarła z Kolegium Odwoławczym przy Sejmiku Samorządowym Województwa T. umowę o pracę na stanowisku radcy prawnego, to jednak faktycznie nie wykonywała takiej pracy, ale wyłącznie czynności związane z funkcją członka Kolegium Odwoławczego przy Sejmiku Samorządowym Województwa T., co potwierdzili świadkowie J.L. i J.K. Natomiast z zeznań świadka L.T. wynika, że zawarto z nią umowę o pracę jako z radcą prawnym, nie wskazując stanowiska członka kolegium, aby nie nadużywać środków finansowych sejmiku. Sąd nie dał przy tym wiary zeznaniom świadka L.T. w tej części, w której twierdził on, że jedynym etatowym członkiem kolegium odwoławczego był w tym okresie J.L. (przewodniczący kolegium), a pozostali członkowie wykonywali swoje funkcje społecznie. Zdaniem Sądu Pracy, zeznania tego świadka są w tym punkcie sprzeczne z zaświadczeniem wydanym przez biuro sejmiku, z którego wynika, że powódka w 1994 r. za posiedzenia składów orzekających w kolegium nie pobierała diet wypłacanych społecznym członkom kolegium. Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Pracy ustalił, że przez zdarzenia faktyczne, takie jak dopuszczenie powódki do wykonywania wyłącznie czynności członka kolegium i akceptowanie tego, że w ogóle nie wykonywała ona obowiązków radcy prawnego, doszło do ukształtowania się między powódką i sejmikiem samorządowym stosunku pracy o treści odbiegającej od umowy zawartej w dniu 16 stycznia 1994 r. Powódka bowiem zajmowała faktycznie stanowisko etatowego członka Kolegium Odwoławczego przy Sejmiku Samorządowym Województwa T. Dla oceny charakteru zatrudnienia powódki nie może mieć przesądzającego znaczenia powołanie się w świadectwie pracy z dnia 5 grudnia 1994 r. na art. 31 ust. 1 ustawy z 12 października 1994 r., który dotyczył pracowników nie wykonujących w kolegium odwoławczym czynności merytorycznych. Zgodnie z art. 30 ust. 1 tej ustawy, pracownicy sejmiku samorządowego, których zakresy czynności przewidują dotychczas obsługę kolegium odwoławczego, stają się z dniem wejścia w życie ustawy pracownikami terytorialnie właściwego kolegium. Natomiast ust. 4 tego samego artykułu stanowi, że stosunek pracy z członkami kolegiów, o których mowa w ust. 1, tj. wykonującymi funkcje członków dotychczasowych kolegiów w ramach stosunków pracy, przekształca się w dniu wejścia w życie ustawy w stosunek pracy z powołania. Bezsporne jest, że w dniu wejścia w życie ustawy (6 grudnia 1994 r.) powódka wykonywała obowiązki członka Kolegium Odwoławczego przy Sejmiku Samorządowym Województwa T., czyniąc to w ramach stosunku pracy. Nie kwestionowano wówczas tego, że spełnia ona wymogi określone w art. 5 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych. Do grudnia 1997 r. nie kwestionowano również tego, że jest ona etatowym członkiem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T., w którym faktycznie orzekała. W zaistniałych okolicznościach Sąd Pracy ustalił, że strony niniejszego postępowania łączy stosunek pracy na podstawie powołania, w ramach którego powódka piastuje stanowisko etatowego członka Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. Skoro strony łączy stosunek pracy na podstawie powołania, na mocy którego powódka była zatrudniona jako etatowy członek kolegium, to w konsekwencji należało uznać za bezskuteczne wypowiedzenie jej umowy o pracę jako radcy prawemu. Podstawą rozwiązania stosunku pracy z etatowym członkiem kolegium może być bowiem zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych odwołanie go przez sejmik samorządowy z przyczyn i w trybie określonym w art. 6 ustawy z 12 października 1994 r. Sejmik samorządowy nie odwołał w ten sposób powódki. Poczyniwszy te ustalenia Sąd Pracy przyjął, że powódka Barbara T. od dnia 6 grudnia 1994 r. zatrudniona jest w pozwanym Samorządowym Kolegium Odwoławczym w T. na stanowisku etatowego członka Kolegium w ramach stosunku pracy na podstawie powołania, na czas nie określony, uznał za bezskuteczne wypowiedzenie jej umowy o pracę przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w T. oraz nałożył na stronę pozwaną obowiązek dalszego zatrudniania powódki do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy.