Wyrok SN z dnia 4 kwietnia 2000 r. sygn. I PKN 559/99

W razie zastosowania (współstosowania) projektu racjonalizatorskiego, który stanowi jedynie ulepszenie lub uzupełnienie wcześniejszego projektu, stosowanie projektu wcześniejszego może polegać także na praktycznym urzeczywistnianiu tylko części jego elementów z wyłączeniem tych, które zostały zmodyfikowane przez projekt ulepszający lub uzupełniający wcześniejsze rozwiązanie (art. 87 ustawy z dnia 19 października 1972 r. o wynalazczości, jednolity tekst: Dz.U. z 1984 r. Nr 33, poz. 177 ze zm.).

Przewodniczący SSN Józef Iwulski

Sędziowie SN: Katarzyna Gonera, Walerian Sanetra (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2000 r. sprawy z powództwa Pawła K. przeciwko Hucie „C.” Spółce Akcyjnej w C. o zapłatę, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 grudnia 1998 r. [...]

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

W imieniu pozwanej Huty „C.” S.A. wniesiona została kasacja od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 grudnia 1998 r. [...], którym zmieniono wyrok Sądu Wojewódzkiego w Częstochowie z dnia 30 maja 1997 r. [...], zasądzając na rzecz Pawła K. kwotę 44.225,72 zł.

Powód Paweł K. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej Huty wynagrodzenia w kwocie 30.000 zł za stosowanie projektu racjonalizatorskiego nr 69/92, którego jest współautorem. Sąd Wojewódzki oddalił jego powództwo ustalając w szczególności, że do końca 1993 r. pozwana Huta zaopatrywała się w wodę z wodociągu komunalnego. Posiadała jednak także własne ujęcie (15 studni na terenie Walcowni Blach Grubych). Część wody odprowadzała do rzeki Warty, a część zużywała do celów chłodniczych. W przeszłości istniały projekty, aby wodę z Walcowni przeznaczyć na cele bytowo-gospodarcze. „S.” wydał wówczas opinię negatywną, uzasadniając ją brakiem możliwości zabezpieczenia ujęcia przed zanieczyszczeniami. W dniu 21 kwietnia 1989 r. został zgłoszony projekt racjonalizatorski [...] dotyczący sposobu wykorzystania wody ze studni odwadniających Walcowni (WBG) dla celów bytowo-gospodarczych. Twórcy tego projektu zaproponowali, aby z 5 studni skrajnych odwodnień docelowych WBG stworzyć barierę osłonową, odpompowując z nich wodę do kanalizacji deszczowo-przemysłowej lub do sieci przemysłowej WBG. Woda z pozostałych 10 studni miała być przeznaczona dla celów bytowo-gospodarczych, po uprzednim jej uzdatnieniu. W założeniach technologicznych uzdatnienia wody przewidziano ozonowanie, chlorowanie i filtrowanie. Proces ozonowania miał mieć system otwarty, a przewidziany filtr był typu grawitacyjnego. Po przeprowadzeniu konsultacji z Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną decyzją z dnia 13 sierpnia 1989 r. „pozwana Huta przyjęła ten projekt do stosowania. Faktycznie jednak został on wykorzystany dopiero od dnia 1 grudnia 1993 r.”. W dniu 6 kwietnia 1992 r. przed wdrożeniem projektu nr 60/89, zgłoszony został kolejny projekt [...] dotyczący zmiany technologii uzdatniania wody z odwodnienia Walcowni Blach Grubych dla celów pitnych z równoczesnym wykorzystaniem zbędnych obiektów w zmiękczalni wody dla siłowni. Przedmiotem projektu wynalazczego [...], którego jednym ze współautorów był powód (w 30%), było racjonalne wykorzystanie urządzeń dla stacji uzdatniania wody oraz części pomieszczeń ze wstrzymanej budowy stacji zmiękczalni wody dla siłowni. Projekt ten przewidywał taką samą technologię uzdatniania wody dla celów bytowo-gospodarczych jak projekt [...], a mianowicie ozonowanie, chlorowanie i filtrowanie wody. Zmieniono jedynie mieszacz otwarty ozonu na zamknięty i grawitacyjne filtry otwarte na filtry ciśnieniowe zamknięte. W oparciu o powyższe zmiany skorygowano również technologię przygotowania wody. Decyzją z dnia 14 października 1992 r. Huta przyjęła projekt racjonalizatorski [...] do stosowania, a faktyczne jego wdrożenie nastąpiło z dniem 1 grudnia 1993 r. Realizując przedsięwzięcie dotyczące uzdatniania wody, wykorzystano częściowo rozwiązania projektu [...] oraz w całości projekt [...]. Z pierwszego projektu zrealizowano rozwiązanie bariery osłonowej dla studni wytypowanych do poboru wody przeznaczonej dla uzdatniania oraz rozwiązanie bezpośredniej strefy ochrony sanitarnej dla wszystkich piętnastu studni. Z projektu [...] wykorzystano natomiast całość rozwiązania, tzn. koncepcję adaptacji istniejących już obiektów w zmiękczalni wody (obniżając w ten sposób nakłady inwestycyjne) oraz częściową zmianę technologii uzdatniania wody polegającą na zastosowaniu zamkniętego mieszania ozonu i filtrów ciśnieniowych. Pozwana Huta odniosła wymierne korzyści materialne, tzn. efekty ekonomiczne z tytułu zastosowania obu projektów. Wyniosły one: z projektu [...] - 1.033.565,84 zł oraz z projektu [...] - 586.510,58 zł. Twórcom projektów wypłacono odpowiednie wynagrodzenie: 1. za projekt [...] wynagrodzenie zaliczkowe 22.609,46 zł oraz wyrównanie po pierwszym roku stosowania w kwocie 29.068,83 zł, 2. za projekt [...] wynagrodzenie zaliczkowe 26.544,70 zł (w tym 7.258,72 zł powodowi) oraz wyrównanie po pierwszym roku stosowania w kwocie 2.780,83 zł (w tym powodowi 1.538,94 zł). Podział efektów i wynagrodzenia nastąpił według klucza przyjętego zgodnie przez twórców obu projektów. Twórcy ci - z wyjątkiem powoda - przyjmując zasadę łącznych efektów ekonomicznych składających się z efektów eksploatacyjnych i inwestycyjnych ustalili, iż efekty eksploatacyjne należy podzielić w proporcji 85% za projekt [...] oraz 15% za projekt [...]. Natomiast jednorazowy efekt inwestycyjny zaliczyli w całości na poczet projektu wynalazczego [...]. Powód będący współautorem drugiego projektu nie zgadzał się z tymi ustaleniami i żądał od Huty skorygowania należnego mu wynagrodzenia. Ustalenia powyższe Sąd Wojewódzki poczynił w oparciu o zeznania świadków Augustyna M. i Ryszarda C. oraz opinię biegłej Heleny D. Nadto Sąd Wojewódzki wyraził pogląd, że klucz przyjęty do podziału wynagrodzenia jest wiążący. Pozwana Huta wyraziła bowiem zgodę na ustalenie go przez twórców obu projektów, a ci zawarli co do niego stosowne porozumienie. Jedyną osobą, która nie zgodziła się z takim rozwiązaniem, był powód, zaś z opinii biegłej Heleny D. wynika, a Sąd ją zaakceptował, że przyjęty przez autorów obu projektów sposób podziału wynagrodzenia był słuszny i znajdował uzasadnienie w uzyskanych przez Hutę korzyściach materialnych z zastosowania obu projektów.