Wyrok SN z dnia 4 listopada 1999 r. sygn. III RN 69/99

Zwolnienie od opłaty skarbowej umów pożyczki udzielanych przez podmioty gospodarcze, o których mowa w § 68 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 1992 r. w sprawie opłaty skarbowej (Dz.U. Nr 53, poz. 253 ze zm. w brzmieniu obowiązującym w latach 1994-1995), obejmowało wszystkie podmioty gospodarcze, do zakresu działalności których należało udzielanie pożyczek, niezależnie od tego, czy działalność tę prowadziły w ramach tzw. działalności bankowej.

Przewodniczący: SSN Jerzy Kwaśniewski

Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 1999 r. sprawy ze skargi P. Towarzystwa Finansowego „S.” Spółki z o.o. w W. na decyzje Izby Skarbowej w W. z dnia 24 i 26 lutego 1997 r. [...] w przedmiocie wymiaru opłaty skarbowej od umowy pożyczki, na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 sierpnia 1998 r. [...]

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Izba Skarbowa w Warszawie decyzjami z dnia 24 lutego 1997 r. [...] oraz z dnia 26 lutego 1997 r. [...] utrzymała w mocy decyzje Urzędu Skarbowego W.-P. z dnia 26 listopada 1996 r. w przedmiocie wymiaru opłaty skarbowej od umów pożyczki zawartych między P. Towarzystwem Finansowym (PTF) „S.” Spółka z o.o. w W. oraz: w jednym wypadku - Przedsiębiorstwem Handlowym „A. R.” - Wojciech T. w sprawie udzielenia pożyczki w kwocie 1.115.446 zł, wymierzając opłatę skarbową w kwocie 22.308,90 zł; w drugim wypadku - Przedsiębiorstwem Handlowym „A.R.” - Wojciech T. w sprawie udzielenia pożyczki w kwocie 100.000 zł, wymierzając opłatę skarbową w kwocie 2.000 zł; w trzecim wypadku - „A.” Spółką z o.o. w T. w sprawie udzielenia pożyczki w kwocie 200.000 zł, wymierzając opłatę skarbową w kwocie 4.000 zł oraz w czwartym wypadku - Przedsiębiorstwem Handlowym „A.R.” - Wojciech T. w sprawie udzielenia pożyczki w kwocie 200.000 zł, wymierzając opłatę skarbową w kwocie 4.000 zł. W uzasadnieniach tych decyzji podniesiono, że Spółka „S.” nie należała do podmiotów gospodarczych objętych przedmiotowo-podmiotowym zwolnieniem od opłaty skarbowej, o którym mowa w § 68 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 1992 r. w sprawie opłaty skarbowej (Dz.U. Nr 53, poz. 253 ze zm. - powoływanego nadal jako: rozporządzenie w sprawie opłaty skarbowej). Spółka ta nie posiadała w tym zakresie uprawnień wymaganych art.11 ust. 2 i art. 5 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. - Prawo bankowe (jednolity tekst: Dz.U. z 1992 r. Nr 72, poz. 355 ze zm. - powoływanej nadal jako: Prawo bankowe). Ponadto organy skarbowe stwierdziły, że umów pożyczki nie dotyczą wyłączenia, o którym mowa jest w art. 3 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 4, poz.23 ze zm. - powoływanej nadal jako: ustawa o opłacie skarbowej) oraz w art. 5 i art. 7 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm. - powoływanej nadal jako: ustawa o podatku od towarów i usług). W skargach na powyższe decyzje Spółka „S.” zarzuciła naruszenie § 68 rozporządzenia w sprawie opłaty skarbowej, art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy o opłacie skarbowej oraz art. 2 i art. 7 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Podniosła także, że w okresie prowadzonej działalności Spółka ta była podatnikiem podatku od towarów i usług oraz że dopiero znowelizowany w 1996 r. § 68 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłaty skarbowej wyłączał ze zwolnienia od opłaty skarbowej podmioty gospodarcze udzielające pożyczek bez zezwolenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego, bez względu na posiadany status podatnika podatku od towarów i usług. Ponadto w skardze pokreślono, że udzielanie pożyczek zostało wedle klasyfikacji GUS zaliczone do branży 941, a więc branży zwolnionej z podatku od towarów i usług (załącznik nr 2 do tej ustawy) oraz od opłaty skarbowej (art.3 ust. 1 pkt 5 ustawy o opłacie skarbowej). Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 5 sierpnia 1998 r. [...] oddalił obie skargi. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd podniósł w szczególności, że w orzecznictwie sądowym utrwalony jest pogląd prawny, wedle którego umowy pożyczki zawierane w 1992 r. przez spółki prawa handlowego nie będące bankami, a prowadzące działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek, bez zezwolenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego, nie podlegają zwolnieniu od opłaty skarbowej (§ 68 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłaty skarbowej). W opinii Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowisko to podzielił również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 kwietnia 1995 r. (III AZP 7/95 - OSN z. 22 poz. 269) oraz w uchwale z dnia 20 lutego 1997 r. (III ZP 5/97 - OSNAPiUS nr 14 poz. 246), w której -jak to sformułowano w uzasadnieniu - Sąd Najwyższy „wypowiedział się także co do umów pożyczki udzielanych przez spółki prawa handlowego, w celach zarobkowych, w latach późniejszych, tj. po wejściu w życie przepisów ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz.50 ze zm.)”.