Uchwała SN z dnia 31 marca 1998 r. sygn. III ZP 44/97

Przewodniczący: Prezes SN Jan Wasilewski

Sędziowie SN: Tadeusz Domińczyk (współsprawozdawca i autor uzasadnienia), Teresa Flemming-Kulesza, Walerian Sanetra (współsprawozdawca), Marek Sychowicz, Zdzisław Świeboda, Andrzej Wróbel (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza Skoniecznego, po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 31 marca 1998 r. wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne:

Czy rozstrzygnięcie organów Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie” w przedmiocie pomocy finansowej za represje doznane ze strony okupanta hitlerowskiego jest aktem administracyjnym, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) i od którego przysługuje skarga do tego sądu, a jeśli nie - czy istnieje możliwość kwestionowania takiego rozstrzygnięcia na drodze postępowania cywilnego ?

podjął następującą uchwałę:

Na ostateczne rozstrzygnięcie organów Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie” w przedmiocie pomocy finansowej za represje doznane ze strony okupanta hitlerowskiego nie przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego;

odmówił udzielenia odpowiedzi w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie

W motywach przedstawionego wniosku Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdził, że sądy odmawiają ochrony obywatelom skarżącym rozstrzygnięcia organów Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie”, w przedmiocie pomocy finansowej za represje doznane ze strony okupanta hitlerowskiego. Na przykład Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z dnia 12 marca 1993 r., I ACr 133/93, przyjął, że przewidziane w statucie Fundacji sposób i zasady wykorzystywania majątku przeznaczonego przez założyciela na określone cele nie stwarzają prawa domagania się określonych świadczeń po stronie osób spełniających wymagania określone przez Fundację. Określone w statucie w stosunku do swojego majątku obowiązki Fundacji nie tworzą zatem praw innych osób w stosunku do majątku Fundacji. Powoduje to, iż zgłoszone w tym zakresie roszczenie nie ma charakteru sprawy cywilnej, konsekwencją czego jest niedopuszczalność drogi sądowej. Z kolei Sąd Apelacyjny- Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie w postanowieniu z dnia 15 lutego 1993 r. III APz 6/96, uznał, że sprawa wypłaty przez Fundację odszkodowania dla osób poszkodowanych przez III Rzeszę nie ma charakteru sprawy z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 476 § 1 KPC; brak jest podstaw do przekazania pozwu także innemu organowi w oparciu o treść 464 § 1 KPC. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 12 stycznia 1994 r, I SA 1762/92, uznał skargę do sądu administracyjnego na nieprzyznanie pomocy finansowej przez Fundację za niedopuszczalną. W ocenie Sądu fundacje nie są organizacjami społecznymi, w związku z czym - wobec treści art. 1 § 2 KPA - nie jest możliwe zlecanie im załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych.