Wyrok SN z dnia 15 maja 1998 r., sygn. III CKN 485/97

Przewodniczący: sędzia SN A. Górski, Sędziowie SN: M. Wysocka, K. Zawada (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 13 maja 1998 r. na rozprawie sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości Spółdzielni Pracy Dziewiarsko-Włókienniczej im. M.F. w Ś. przeciwko Gminie Miasta Ś. o zapłatę, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 21 maja 1997 r. sygn. akt (...) oddalił kasację.

Artykuł 263 § 2 k.c., przewidujący szczególny termin przedawnienia określonych w nim roszczeń przysługujących jednostce gospodarki uspołecznionej, choć uchylony dopiero dnia 28 grudnia 1996 r., stał się z dniem 1 października 1990 r., po wyeliminowaniu z kodeksu cywilnego zróżnicowania osób prawnych na jednostki gospodarki uspołecznionej i jednostki organizacyjne nie będące jednostkami gospodarki uspołecznionej, przepisem bezprzedmiotowym.

Uzasadnienie:

Syndyk Masy Upadłości Spółdzielni Dziewiarsko-Włókienniczej w Ś. pozwem wniesionym do sądu dnia 28 grudnia 1995 r., a sprecyzowanym ostatecznie pismem z dnia 14 stycznia 1997 r., zażądał zasądzenia od Gminy Miasta Ś. kwoty 253 320 zł. Spór dotyczy rozliczenia nakładów inwestycyjnych poczynionych na nieruchomość przy AL Lotników 13 i nieruchomość przy ul. Przemysłowej 2 w Ś. Sąd Wojewódzki w Lublinie wyrokiem z dnia 11 lutego 1997 r. uwzględnił powództwo w części dotyczącej sumy 204607 zł. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał art. 226 w zw. z art. 230 i 251 k.c. Wyrok ten zaskarżyły obie strony. Strona pozwana zakwestionowała jego podstawę prawną. Ponadto podniosła zarzut przedawnienia roszczeń strony pozwanej, jako że upłynął już roczny termin przewidziany w art. 229 k.c. Uwzględniając apelację strony powodowej, Sąd Apelacyjny w Lublinie zmienił wyrok Sądu Wojewódzkiego w ten sposób, że oddalił powództwo w całości. Sąd Apelacyjny w swym wyroku z dnia 21 maja 1997 r. przyjął, w ślad za Sądem Wojewódzkim, że właścicielem obu nieruchomości wymienionych w pozwie jest Gmina. Tytuł ten uzyskała do nich w dniu 27 maja 1990 r. z mocy ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 32, poz. 191 ze zm.), w wyniku komunalizacji mienia państwowego. Spółdzielnia była ich użytkownikiem w dniu 5 grudnia 1990 r. Jednakże jej użytkowanie później wygasło, w związku z czym wydała ona obie nieruchomości Gminie. Wydanie nieruchomości przy Al. Lotników 13 nastąpiło dnia 4 maja 1992 r., natomiast nieruchomość przy ul. Przemysłowej była wydawana stopniowo w latach 1992-1993. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w sprawie miarodajne są przepisy art. 2 ust. 4, 5 i 8 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79, poz. 464 ze zm.)* oraz normy, do których odsyła ostatnio wymieniony ustęp. Według ust. 4 i 5 art. 2, grunty stanowiące własność gminy, będące w dniu 5 grudnia 1990 r. w użytkowaniu osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, oraz znajdujące się na tych gruntach budynki i inne urządzenia oraz lokale, pozostają nadal w użytkowaniu tych osób i jednostek. W myśl zaś ust. 8 art. 2, w stosunku do wspomnianego użytkowania stosuje się przepisy dotyczące zarządu, tj. art. 33-37 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 1991 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 72, poz. 311). Dla rozstrzygnięcia sprawy kluczowe znaczenie ma § 15 powołanego rozporządzenia, dotyczący rozliczenia za budynki, urządzenia i lokale oraz rozpoczęte inwestycje, w razie wygaśnięcia zarządu. W ocenie Sądu Apelacyjnego, nawiązującej do stanowiska wyrażonego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1996 r. IIICZP 81/96 (OSNC 1996, z. 11, poz. 149), zarówno ust. I tego przepisu, regulujący rozliczenie w wypadku wygaśnięcia zarządu z jednoczesnym oddaniem nieruchomości w innej jednostce, jak i ust. 2, regulujący rozliczenie w wypadku wygaśnięcia zarządu bez jednoczesnego oddania nieruchomości w innej jednostce, mają zastosowanie tylko w razie wydania decyzji o wygaśnięciu na wniosek zarządcy; przy czym unormowanie to stosowane do użytkowania jest unormowaniem wyczerpującym, tj. stanowiącym w stosunku do kodeksu cywilnego, a zatem wykluczającym rozliczenie nakładów poniesionych na nieruchomość gminy, będącą w dniu 5 grudnia 1990 r. w użytkowaniu innej jednostki, na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Podstawę prawną powództwa Syndyka Masy Upadłości Spółdzielni Pracy Dziewiarsko-Wlókienniczej mógłby zatem stanowić tylko § 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lipca 1991 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. W sprawie nie zachodzą jednak przesłanki do jego zastosowania. Jakkolwiek bowiem przysługujące Spółdzielni w dniu 5 grudnia 1990 r. użytkowanie nieruchomości przy Al. Lotników 13 i nieruchomości przy ul. Przemysłowej 2 wygasło, nie stało się to w wyniku decyzji podjętej na wniosek strony powodowej. W kasacji strony powodowej zarzucono wyrokowi Sądu Apelacyjnego: naruszenie przepisów postępowania w sposób mający wpływ na wynik sprawy, zwłaszcza niewyjaśnienie okoliczności faktycznych sprawy; naruszenie art. 2 ust. 4, 5 i 8 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości; naruszenie art. 33-37 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości; naruszenie § 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lipca 1991 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.