Uchwała Składu 7 Sędziów SN z dnia 29 grudnia 1994 r., sygn. III CZP 120/94

Sąd Najwyższy przy udziale prokuratora po rozpoznaniu wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 4 sierpnia 1994 r. RPO/116720/94/VI/GM-Z o rozstrzygnięcie następującego zagadnienia prawnego:

„Czy w świetle art. 358¹ § 3 k.c. stanowiącego, że w «razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania sąd może, po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość świadczenia ...», sąd może, ze względu na utratę wartości pieniądza wskutek inflacji, podwyższyć wysokość sumy gwarancyjnej ustalonej w obowiązkowym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej rolników, określając tę sumę zgodnie z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym celem, jakiemu sumę gwarancyjną w wymienionych ubezpieczeniach miała służyć?”

podjął następującą uchwałę:

W sprawach o świadczenia z obowiązkowego ubezpieczenia rolników od odpowiedzialności cywilnej, w których określono wysokość sumy gwarancyjnej, przepis art. 358¹ § 3 k.c. nie ma zastosowania; w wyjątkowych wypadkach możliwe jest jednak zastosowanie w tych sprawach art. 357¹@TEZA TEKST = § 1 k.c.

Uzasadnienie

I. Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne powstało – jak to wynika z wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich – na de trudnej sytuacji, w jakiej znaleźli się poszkodowani, na rzecz których PZU S.A. (następca prawny b. PZU) zaprzestał wypłacania odszkodowań (w postaci rent) z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników zobowiązanych do naprawienia szkód, a to wobec wyczerpania sum gwarancyjnych.

Rozstrzygając powyższe zagadnienie, należy w pierwszej kolejności wyjaśnić, czy w ogóle może być ono rozpatrywane w aspekcie przepisu art. 358 § 3 k.c. Byłoby to dopuszczalne jedynie w razie przyjęcia, że świadczenia z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (w skrócie OC) są związane z zobowiązaniem pieniężnym , a więc z zobowiązaniem, którego przedmiotem od chwili jego powstania jest suma pieniężna (art. 358 § 1 k.c.). Jak bowiem wiadomo, zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie, nie budzi już obecnie sporu relacja między § 1 a § 3 art. 358 k.c.