Orzeczenie SN z dnia 18 lipca 1961 r., sygn. I CR 223/61

Przepis art. 163 post. spadk. ma na celu zapewnienie powstałemu w wyniku działu gospodarstwu realnych możliwości produkcyjnych. Stąd też ocena sposobu i terminów spłaty należności spadkowych wiąże się ściśle z interesem społeczno--gospodarczym dominującym w postępowaniu działowym i wymaga inicjatywy sądu, nawet bez wniosku osoby zainteresowanej, co do zbadania okoliczności faktycznych niezbędnych do prawidłowego zastosowania tego przepisu. Przepis art. 163 § 1 post. spadk. ani żaden inny przepis nie ustanawia zasady, że spłaty są natychmiast płatne, przeciwnie, ustawa pozostawia sądowi oznaczenie terminu ich płatności. Wspomniany przepis art. 163 § 1 post., spadk. nie mówi wprost, jakimi okolicznościami powinien się sąd kierować przy oznaczaniu terminu i sposobu uiszczania spłat, ale sama istota spłaty w związku z art. 162 post. spadk. wskazuje na to, że termin i sposób realizacji spłat zależy od sytuacji materialnej zarówno obciążonego spłatami, jak i uczestników uprawnionych do spłat. Okoliczności te powinien sąd zawsze zbadać i rozważyć z urzędu.