Wyrok SN z dnia 28 marca 1957 r., sygn. IV KRn 125/57

Przepis art. 16 k.p.k. dotyczący składu, w jakim orzeka sąd pierwszej instancji, jest przepisem kategorycznym i jako wyrażający zasadę udziału czynnika społecznego w orzecznictwie karnym powinien być przez sądy skrupulatnie przestrzegany. W obecnym polskim procesie karnym jest regułą, że sąd pierwszej instancji sądzi w składzie jednego sędziego i dwóch ławników ludowych. Przewidziane w ustawie wyjątki od określonego w art. 16 k.p.k. mieszanego składu orzekającego należy interpretować ściśle, a nie rozszerzające, gdyż stanowią one odstępstwo od ogólnej reguły. Sąd nie ma prawa orzekać w składzie jednoosobowym w sprawach, dla których rozpoznania i osądzenia ustawa przewiduje skład trzyosobowy, gdyż obraża to podstawowe założenia dotyczące struktury i działania wymiaru sprawiedliwości oraz narusza prawo oskarżonego do obrony. Każdy obywatel ma prawo, aby sądził go taki sąd i w takim składzie, jaki obowiązujące prawo przewiduje dla danego rodzaju spraw i osób. Omijanie zaś kategorycznych przepisów o obsadzie sądu jest sprzeczne z praworządnością.