Wyrok NSA z dnia 29 listopada 2023 r., sygn. I OSK 72/22

Pomoc społeczna

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Mariola Kowalska Sędziowie: sędzia NSA Piotr Przybysz sędzia NSA Piotr Niczyporuk (spr.) Protokolant starszy sekretarz sądowy Dariusz Bociarski po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2023 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A.M od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 22 września 2021 r. sygn. akt II SA/Gl 593/21 w sprawie ze skargi A. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Częstochowie z dnia 7 kwietnia 2021 r. nr SKO.4106.257.2021 w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 22 września 2021 r., sygn. akt II SA/GI 593/21, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę A. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Częstochowie z 7 kwietnia 2021 r. nr SKO.4106.257.2021 w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Po rozpatrzeniu wniosku A. M. (dalej: Skarżąca) Wójt Gminy [...] (dalej: Wójt/organ I instancji) decyzją z 8 marca 2021 r. nr GOPS-ŚR.5211.4.2021 odmówił Skarżącej przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad babcią – Z. K.

W uzasadnieniu Wójt wskazał, że babcia Skarżącej legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanym przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w [...] z 12 czerwca 2019 r. i jest wdową. Jak wskazano w wywiadzie, opieka nad babcią absorbuje Skarżącą w znacznym stopniu z uwagi na stan zdrowia osoby niepełnosprawnej, która cierpi na demencję. Z treści wywiadu również wynika, że babcia Skarżącej ma jednego syna G. K., który nie mieszka z matką i nie jest w stanie się nią opiekować (zrzeka się opieki nad matką).

Dalej Wójt przytoczył treść art. 17 ust. 1a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111, dalej: "u.ś.r.") oraz wskazał, że zgodnie z art. 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359, dalej: "k.r.o.", "kodeks rodzinny i opiekuńczy") obowiązki alimentacyjne obciążają krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo, przy czym obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie ustanawia obowiązku alimentacyjnego względem innych osób aniżeli małżonkowie oraz krewni – w linii prostej (niezależnie od stopnia pokrewieństwa, tj. rodzice, dzieci, wnuki, prawnuki, dziadkowie, pradziadkowie) lub w linii bocznej (do drugiego stopnia, tj. rodzeństwo). Z art. 617 § 1 k.r.o. wynika, że krewnymi w linii prostej są zstępni (syn, córka, wnuk, prawnuk) oraz wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie). Z treści art. 132 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy ta osoba nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. W konsekwencji organ uznał, że fakt, że osoba niepełnosprawna ma syna, to przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego jej wnuczce jest niedopuszczalne.