Wyrok NSA z dnia 10 marca 2023 r., sygn. I OSK 1915/22

Inne

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędziowie: Sędzia NSA Marian Wolanin Sędzia del. WSA Jakub Zieliński (spr.) po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Starosty W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 6 lipca 2022 r., sygn. akt II SAB/Gd 61/22 w sprawie ze skargi K. T. i I. T. na bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania przez Starostę W. w przedmiocie odszkodowania za prawo własności nieruchomości 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od Starosty W. na rzecz K.T. i I.T. solidarnie kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z 6 lipca 2022 r. sygn. akt II SAB/Gd 61/22 umorzył postępowanie w zakresie zobowiązania Starosty W. do rozpoznania wniosku skarżących K.T. i I.T. (dalej: "skarżący") z dnia 23 listopada 2018 r. o ustalenie odszkodowania za prawo własności nieruchomości (pkt 1), stwierdził, że Starosta W. dopuścił się bezczynności i przewlekłości oraz że bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania przez Starostę W. miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa (pkt 2), przyznał od Starosty W. na rzecz skarżących K.T. i I.T. sumę pieniężną w wysokości 1.000 złotych (pkt 3), zasądził od Starosty W. na rzecz skarżących K.T. i I.T. kwotę 597 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt 4).

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:

W dniu 30 listopada 2018 r. do Starosty W. wpłynął wniosek skarżących, złożony w oparciu m.in. o art. 98 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r., poz. 121 ze zm.) - dalej: "u.g.n.", o ustalenie odszkodowania za nieruchomość gruntową położoną w G., gmina W., stanowiącą działkę ewidencyjną nr [...], która na podstawie decyzji Naczelnika Gminy W. nr [...] z 26 lutego 1990 r. została przejęta przez Skarb Państwa. Postanowieniem z 28 grudnia 2018 r. Starosta, na podstawie art. 61a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 – dalej: "k.p.a."), odmówił wszczęcia postępowania w sprawie wniosku o ustalenie odszkodowania. W wyniku zażalenia wniesionego na powyższe postanowienie Wojewoda P. (dalej: "Wojewoda") postanowieniem z 27 czerwca 2019 r. uchylił je w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. W dniu 9 września 2019 r. Wojewoda przekazał Staroście akta sprawy. Pismem z 3 października 2019 r. Starosta, na podstawie art. 61 § 4 k.p.a. w zw. z art. 98 oraz art. 129 ust. 5 u.g.n., zawiadomił Skarżących o wszczęciu postępowania w sprawie odszkodowania za działkę nr [...] położoną w G., gmina W.. Organ poinformował skarżących, że został zebrany cały materiał dowodowy. Starosta wskazał, że ze względu na wymogi procedury, w tym konieczność wyjaśnienia stanu faktycznego, umożliwienie stronom wypowiedzenia się, a także bardzo dużą ilość prowadzonych obecnie postępowań, zakończenie postępowania w ustawowym terminie jest niemożliwe. Wskazano, że prawdopodobny termin załatwienia wniosku to 31 grudnia 2019 r. Decyzją z 18 grudnia 2019 r. Starosta, na podstawie art. 105 k.p.a. w zw. z art. 129 ust. 1 i ust. 5 pkt 3 u.g.n. w zw. z art. 98 ust. 1 i 3 u.g.n., umorzył postępowanie jako bezprzedmiotowe, albowiem - w ocenie tego organu - nie ziściła się przesłanka do wdrożenia trybu administracyjnoprawnego o ustalenie odszkodowania. W wyniku odwołania wniesionego od powyższej decyzji Wojewoda decyzją z 18 marca 2021 r. uchylił ją w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. W dniu 11 maja 2021 r. Wojewoda przekazał Staroście akta sprawy. Pismem z 7 czerwca 2021 r. Starosta poinformował skarżących, że ze względu na wymogi procedury, w tym konieczność dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, a także bardzo dużą liczbę prowadzonych obecnie postępowań, zakończenie postępowania w ustawowym terminie jest niemożliwe. Wskazano, że prawdopodobny termin załatwienia wniosku to 30 listopada 2021 r. Pismem z 6 lipca 2021 r. Starosta wezwał D.R., który w dacie wydania decyzji o wywłaszczeniu pełnił funkcję Naczelnika Gminy W., do stawienia się w celu przesłuchania w charakterze świadka. W dniu 13 sierpnia 2021 r. przesłuchano D.R.. Pismem z 15 września 2021 r. Starosta zwrócił się do Wójta o przedstawienie dokumentów z negocjacji przeprowadzonych ze skarżącymi w sprawie uzgodnienia wysokości należnego im odszkodowania, w oparciu o które w decyzji Naczelnika z 26 lutego 1990 r., zatwierdzającej projekt podziału działki nr [...], zawarto stwierdzenie: "działka nr [...] o pow. 1315 m2 przechodzi na własność Skarbu Państwa bez odszkodowania". W odpowiedzi, która wpłynęła do Starosty 30 września 2021 r., Wójt poinformował, że nie wie, na jakiej podstawie w decyzji Naczelnika z 26 lutego 1990 r. zostało zawarte ww. stwierdzenie. Wójt poinformował, że na wniosek I.T. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. decyzją z 29 sierpnia 2019 r. stwierdziło nieważność decyzji Naczelnika z 26 lutego 1990 r. w części, tj. w zakresie orzeczenia o przejściu na własność Skarbu Państwa nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości G., działka nr [...] o powierzchni 1.315 m2 bez odszkodowania (pkt 2 decyzji). Pismem z 9 listopada 2021 r. Starosta zwrócił się do Wójta o wskazanie, kto w dniu 26 lutego 1990 r., tj. w dniu wydania decyzji podziałowej, pełnił funkcję geodety gminnego oraz osób, które uczestniczyły w ustaleniach kwestii odszkodowania, wraz z ich adresami, w celu przesłuchania ich w charakterze świadków. W odpowiedzi, która wpłynęła do Starosty 25 listopada 2021 r., Wójt poinformował, że w dniu wydania decyzji podziałowej na stanowisku geodety w Urzędzie Gminy W. był zatrudniony A.S. podając jego adres zamieszkania widniejący na dokumentach z 1988 r. Wójt poinformował, że nie wie, jacy pracownicy w latach 1990-1991 uczestniczyli w ustaleniach kwestii odszkodowania. Pismem z 30 listopada 2021 r. Starosta poinformował skarżących, że ze względu na konieczność uzupełnienia materiału dowodowego, pogłębienia analizy stanu faktycznego, umożliwienie stronom zapoznania się ze zgromadzonym materiałem, a także bardzo dużą liczbę prowadzonych obecnie postępowań, zakończenie postępowania we wcześniej wskazanym terminie jest niemożliwe. Wskazano, że prawdopodobny termin załatwienia wniosku to 31 maja 2022 r. Pismem z 8 grudnia 2021 r. skarżący zwrócili się do Starosty o sprecyzowanie, jakie konkretne czynności dowodowe zamierza podjąć organ w celu "uzupełnienia materiału dowodowego". W odpowiedzi (pismo z 14 stycznia 2022 r.) Starosta podał, że postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia odszkodowania za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne, które z mocy prawa przeszły na własność podmiotu publicznoprawnego, jest prowadzone w oparciu o przepisy k.p.a., z którego wynikają zasady i elementy postępowania administracyjnego. Organ wskazał, że w toku postępowania podejmuje z urzędu lub na wniosek stron wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. W tym celu konieczne jest zgromadzenie kompletnego materiału dowodowego, a zagadnienia wymagające wyjaśnienia ujawniają się w miarę gromadzenia dowodów. Pismem z 25 stycznia 2022 r. skarżący złożyli do Wojewody ponaglenie na niezałatwienie przez Starostę sprawy w terminie oraz na przewlekłe prowadzenie przez ten organ postępowania, które postanowieniem z 21 lutego 2022 r. zostało uznane za nieuzasadnione. Pismem z 3 lutego 2022 r. Starosta poinformował skarżących, że zgromadził cały materiał dowodowy, w związku z czym strony mają prawo wypowiedzieć się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.