Wyrok NSA z dnia 28 lipca 2023 r., sygn. I OSK 1014/21

Pomoc społeczna

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zygmunt Zgierski Sędziowie: Sędzia NSA Piotr Przybysz Sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) Protokolant asystent sędziego Marek Szwed-Lipiński po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2023 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skarg kasacyjnych Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. i R. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 17 lutego 2021 r. sygn. akt II SA/Łd 840/20 w sprawie ze skargi R. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] września 2020 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia wychowawczego 1. uchyla pkt 1 zaskarżonego wyroku a także uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] maja 2020 r., nr [...] w zakresie terminu, 2. oddala skargę kasacyjną Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. w pozostałym zakresie, 3. oddala skargę kasacyjną R.B. w całości, 4. odstępuje od zasądzenia od R. B. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 17 lutego 2021 r., II SA/Łd 840/20 w sprawie ze skargi R. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] września 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy prawa do świadczenia wychowawczego: stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] maja 2020 r. w zakresie terminu (pkt 1.), oddalił skargę w pozostałym zakresie (pkt 2.), odstąpił od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania sądowego w całości (pkt 3.).

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:

Decyzją z dnia [...] września 2020 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., na podstawie art. 27 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 2 pkt 1 i art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U.2019.2407 ze zm.), dalej jako "ustawa 500+", utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] maja 2020 r., zmieniającą prawo do świadczenia wychowawczego na dzieci – K.B. i A. B. w ten sposób, że odmówiono R. B. prawa do świadczenia wychowawczego na ww. dzieci w okresie od dnia 1 października 2019 r. W uzasadnieniu tej decyzji Kolegium wskazało, że zmiana, w trybie art. 27 ust. 1 ustawy 500+, decyzji przyznającej R. B. prawo do świadczenia wychowawczego na ww. dzieci jest wynikiem ujawnienia, iż skarżący od października 2019 r. zaprzestał wspólnego zamieszkiwania z dziećmi i wobec tego zaprzestał sprawowania nad nimi opieki. Ustawodawca w art. 4 ust. 2 pkt 1 i art. 5 ust. 2a ustawy 500+ przypisuje istotne znaczenie rzeczywistemu, wspólnemu zamieszkiwaniu dziecka z osobą uprawnioną do świadczenia wychowawczego i pozostawaniu dziecka na jej utrzymaniu. Wspólne zamieszkiwanie z dzieckiem jest warunkiem koniecznym przyznania świadczenia wychowawczego. W przypadku rodzica, który zaprzestał wspólnego zamieszkiwania z dzieckiem, a tym samym zaprzestał sprawowania nad nim opieki, nie ma możliwości przyznania mu prawa do świadczenia wychowawczego, bowiem nie spełnia on ustawowej przesłanki do świadczenia wychowawczego, o której mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy 500+. W ocenie Kolegium, przeprowadzone postępowanie wykazało, że w sprawie nie ma zastosowania wyjątek, o którym mowa w art. 5 ust. 2a ustawy 500+, stanowiący o opiece naprzemiennej wynikającej z orzeczenia sądu. Przekazywanie przez R. B. matce dzieci środków finansowych w kwotach odpowiadających wysokości świadczenia wychowawczego, pozostaje bez wpływu na podjęte w sprawie rozstrzygnięcie. Nadto Kolegium wskazało, że uznanie za nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego i żądanie jego zwrotu, wykracza poza przedmiot postępowania w sprawie, którym pozostaje zmiana prawa do świadczenia wychowawczego. Kwestia nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego i żądanie jego zwrotu może być natomiast przedmiotem odrębnego postępowania.