Postanowienie NSA z dnia 21 marca 2023 r., sygn. I OW 122/22

Spór kompetencyjny/Spór o właściwość

Dnia 21 marca 2023 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędziowie: sędzia NSA Maciej Dybowski sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2023 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Miasta K. - miasto na prawach powiatu o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Miastem K. - miasto na prawach powiatu a Powiatem Ż. w sprawie wskazania powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na opiekę i wychowanie dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej postanawia: wskazać Powiat Ż. jako właściwy w sprawie.

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2022 r. Prezydent Miasta K. – miasto na prawach powiatu, wniosło o rozstrzygnięcie sporu o właściwość przez wskazanie, na podstawie art. 22 § 1 pkt 1 k.p.a. w zw. z art. 191 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U.2022.447 ze zm.), dalej jako "u.w.r.", powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na opiekę i wychowanie O. K., umieszczonej w zawodowej rodzinie zastępczej o charakterze pogotowia rodzinnego B. i R.D. zamieszkałych w K.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że małoletnia O. K. pochodzi ze związku A. S. oraz D.K. Małoletnia urodziła się w dniu [...] września 2021 r. w szpitalu w B. Rodzice dziecka przed jego urodzeniem przebywali na terenie tego miasta, gdzie wynajmowali pokój w hostelu. Ojciec dziecka jest zameldowany pod adresem: [...] Z.[...], gmina U., powiat ż., zaś matka dziecka jest zameldowana pod adresem: [...] P. [...], gmina M., powiat t. W dniu [...] września 2021 r., w wyniku interwencji policji, N. S. – małoletni syn A. S. oraz brat przyrodni małoletniej O. K. – został umieszczony w pogotowiu rodzinnym w K. Interwencja miała miejsce w hostelu, w którym A. S. i D. K. wynajmowali pokój, niezdatny do stałego zamieszkania dla rodziny. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K. o powyższej interwencji powiadomił Sąd Rejonowy w B., gdzie toczyła się już sprawa opiekuńcza małoletniego N. S. W piśmie z dnia [...] września 2021 r. Sąd Rejonowy w B. poinformował, że dnia [...] września 2021 r. udzielono zabezpieczenia przez umieszczenie O. K. w rodzinnej pieczy zastępczej. Postanowienie to nie zostało jednak wykonane gdyż pogotowie rodzinne, przeznaczone do wykonywania takich postanowień, przebywało na urlopie. O fakcie urodzenia O. K. Sąd Rejonowy w B. został powiadomiony przez szpital, w którym miał miejsce poród. W dniu [...] października 2021 r. Sąd Rejonowy w B. wydał kolejne postanowienie o zabezpieczeniu wobec małoletniej O. K. i jej małoletniego brata N. S., przez umieszczenie w zawodowej rodzinie zastępczej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego u B. i R.D., przy ul. J. [...] w K. Od dnia [...] października 2021 r. małoletni przebywają w pogotowiu rodzinnym. Wnioskodawca dalej wskazał, że w dniu [...] października 2021 r., a więc jeszcze przed wydaniem drugiego postanowienia, które zostało wykonane, nastąpiło zameldowanie małoletniej O. K. w miejscu zameldowania ojca, tj. pod adresem [...] Z. [...], gmina U., powiat ż. W dniu faktycznego umieszczenia małoletniej w pieczy zastępczej dziecko posiadało zameldowanie na pobyt stały. Podkreślono następnie, że A. S. oraz D. K. prowadzą wędrowny tryb życia, nigdzie nie zatrzymują się na stałe, co kilka tygodni zmieniają lokum oraz miejscowość pobytu. Przebywają w miejscach, które nie są lokalami mieszkalnymi i nie służą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych (np. pokoje w hostelach). Nie mają zatem miejsca zamieszkania w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Dalej wskazano, że dla ustalenia miejsca zamieszkania nie wystarczy sam fizyczny pobyt pod jakimś adresem lub w jakiejś miejscowości, nawet przez dłuższy czas (corpus), ale pobyt ten musi łączyć się dodatkowo z zamiarem pobytu stałego w danym miejscu (animus). O miejscu zamieszkiwania świadczy zachowanie danej osoby, które daje podstawę do zrekonstruowania jej woli w zakresie skoncentrowania centrum interesów życiowych w danej miejscowości. Taki przypadek nie występuje w przedmiotowej sprawie. Tryb życia rodziców dziecka oraz ich zachowanie zostało szczegółowo opisane w pismach Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. z dnia [...] września 2021 r. do Sądu Rejonowego w B. oraz z dnia [...] września 2022 r. do Sądu Rejonowego K. - Zachód w K., które następnie zostało przekazane do Sądu Rejonowego w B., z uwagi na toczące się postępowanie opiekuńcze wobec rodziny małoletniej O. K. Z uwagi na powyższe, ustalenie właściwości miejscowej powiatu do ponoszenia kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej nie może nastąpić w oparciu o kryterium miejsca zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w pieczy zastępczej. Wnioskodawca wskazał, iż w takiej sytuacji należy kierować się kryterium miejsca zameldowania dziecka przed jego umieszczeniem w pieczy zastępczej. Jak zostało to powyżej wskazane, zameldowanie dziecka na pobyt stały nastąpiło w dniu [...] października 2021 r., a następnie Sąd Rejonowy w B. wydał postanowienie o zabezpieczeniu. W jego wykonaniu nastąpiło faktyczne umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej. Wobec tego Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K. pismami z dnia [...] marca 2022 r. oraz [...] kwietnia 2022 r. zwrócił się do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Ż. w sprawie zwrotu wydatków związanych z pobytem dziecka w pieczy zastępczej. Adresat, pismem z dnia [...] maja 2022 r. nie uznał się za właściwy do ponoszenia tych wydatków powołując się na fakt wydania pierwszego postanowienia przez Sąd Rejonowy w B.