Wyrok NSA z dnia 20 lutego 2019 r., sygn. II FSK 827/17

W przypadku ustnego wezwania poborcy skarbowego do zapłaty egzekwowanej należności i przekazania mu środków pieniężnych, dla skuteczności tej czynności nie jest wymagane sporządzenie protokołu zajęcia. Samo sporządzenie protokołu nie podważa skuteczności egzekucji z pieniędzy, a to, że protokół nie został sporządzony na urzędowym formularzu nie przesądza o nieważności czynności zajęcia.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Stanisław Bogucki, Sędzia NSA Andrzej Jagiełło (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Bogusław Woźniak, Protokolant Piotr Stępień, po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2019 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A. sp. z o.o. z siedzibą w B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 1 grudnia 2016 r. sygn. akt I SA/Gl 757/16 w sprawie ze skargi A. sp. z o.o. z siedzibą w B. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 22 kwietnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie skargi na czynności egzekucyjne 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od A. sp. z o.o. z siedzibą w B. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach kwotę 480 (słownie: czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1.1 Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2016 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, sygn. akt: I SA/Gl 757/16, oddalił skargę A. sp. z o.o. w B. (spółka, skarżąca) na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 22 kwietnia 2016 r., w przedmiocie skargi na czynności egzekucyjne. Zaskarżonym postanowieniem Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 23, dalej: k.p.a.) oraz art. 18, art. 23 § 1, § 4 pkt 1 i art. 54 § 5 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 599, dalej: u.p.e.a.), utrzymał w mocy postanowienie Dyrektora Izby Celnej organ z dnia 30 marca 2016 r., oddalające skargę na czynność egzekucyjną, zajęcia pieniędzy w kwocie 1.170 zł dokonaną przez organ egzekucyjny. 1.2 W toku egzekucji administracyjnej prowadzonej przez organ egzekucyjny do majątku zobowiązanej, w dniu 7 marca 2016 r., organ egzekucyjny w lokalu w [....] dokonał czynności egzekucyjnych zajęcia pieniędzy w kwocie 1.170 zł. Będąc na terenie tego lokalu poborca skarbowy stwierdził niewyłączone automaty do gier hazardowych. Wezwał pełnomocnika spółki do zapłaty egzekwowanych kwot w następstwie czego otwarto automaty i wyjęto kwotę 1.170 zł i na tę kwotę dokonywano egzekucji potwierdzając odbiór pieniędzy pokwitowaniem. Pismem z dnia 15 marca 2016 r. zobowiązana, działając przez pełnomocnika, wniosła skargę na powyższą czynność egzekucyjną, żądając jednocześnie wstrzymania postępowania egzekucyjnego. Pełnomocnik stwierdził w złożonej skardze, że egzekucja jest niedopuszczalna z uwagi na to, iż tytuły wykonawcze obejmują należności, które powstały na podstawie nieobowiązujących przepisów. Wskazał również, że czynność polegała na opróżnieniu automatów z wszystkich pieniędzy, co skutkuje tym, że automaty nie działają i przyczynia się do niemożności zarobkowania spółki. Zwrócił także uwagę na uciążliwość zastosowanego środka egzekucyjnego, którego zastosowanie uniemożliwia prowadzenie spółce działalności gospodarczej. Wskazał nadto, że automaty do gier nie stanowią jedynego majątku zobowiązanej, z którego organ egzekucyjny mógłby prowadzić egzekucję. Postanowieniem z dnia 30 marca 2016 r. organ egzekucyjny oddalił skargę na czynność egzekucyjną. Postanowienie to zostało utrzymane w mocy postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2016 r., stanowiącym przedmiot skargi. 1.3 Spółka w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach na powyższe postanowienie organu odwoławczego zarzuciła naruszenie: 1) art. 68 § 1 u.p.e.a. poprzez jego bezpodstawne zastosowanie przejawiające się w uznaniu, iż w sprawie doszło do dobrowolnej zapłaty dochodzonej należności w wyniku czego organ egzekucyjny wydał skarżącej pokwitowanie odbioru pieniędzy; 2) art. 67 § 1 u.p.e.a. poprzez jego niezastosowanie przejawiające się w niewydaniu zawiadomienia o zajęciu prawa majątkowego zobowiązanego i nie sporządzenia protokołu z czynności egzekucyjnej według wzoru, ustalonego w rozporządzeniu Ministra Finansów; 3) art. 97 § 2 u.p.e.a. poprzez skierowanie egzekucji na przedmioty nie będące własnością skarżącej, co stanowi rzeczywistą przeszkodę dla prowadzenia egzekucji; 4) art. 47 § 2 w zw. z art. 7 § 2 u.p.e.a. poprzez zastosowanie przymusu w celu dokonania egzekucji, przy braku podstaw faktycznych do zastosowania takiego przymusu, w szczególności braku wyczerpania innych możliwości realizacji celu egzekucji; 5) art. 45 § 1 u.p.e.a. poprzez nie wzięcie pod uwagę słusznego stanowiska skarżącej i przedstawionych przez nią dowodów, faktów i okoliczności wpływających na zasadność prowadzenia egzekucji w wyniku czego organ był zobowiązany do odstąpienia od dalszych czynności egzekucyjnych. Skarżąca nie zawarła w skardze o co wnosi. Organ nadzoru, odpowiadając na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując w pełni argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu. 1.4 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę. W ocenie Sądu, wykładnia art. 68 § 1 i § 2 w zw. z art. 53 u.p.e.a. jednoznacznie wskazuje, że w przypadku określonym w art. 68 § 1 u.p.e.a. nie sporządza się protokołu z czynności egzekucyjnych. Przepis ten stanowi lex specialis. Taki charakter tego przepisu potwierdza również treść art. 68 § 3 u.p.e.a., zgodnie z którym w przypadku odebrania pieniędzy w wyniku przeszukania pomieszczeń i schowków, środków transportu oraz odzieży, teczek, waliz i podobnych przedmiotów stosuje się odpowiednio przepis § 1. Zatem w zakresie obowiązku sporządzenia protokołu ustawodawca odmiennie uregulował dwa przypadki. Pierwszy, gdy odebranie pieniędzy przez poborcę następuje w wyniku przeszukania. W takiej sytuacji poborca - poza wystawieniem pokwitowania - jest obowiązany jeszcze sporządzić protokół. Natomiast w drugim przypadku, gdy zobowiązany na wezwanie poborcy skarbowego płaci dochodzoną należność pieniężną, poborca wystawia tylko pokwitowanie odbioru pieniędzy; nie ciąży na nim obowiązek sporządzenia protokołu. Sąd argumentował, że w rozpoznawanej sprawie poborca skarbowy dokonał pobrania gotówki w kwocie 1.170 zł. Pełnomocnik spółki na wezwanie poborcy skarbowego otworzył automaty do gry, w których znajdowała się wskazana kwota. Następnie poborca skarbowy wystawił pokwitowanie oraz sporządził protokół z czynności egzekucyjnych. Chociaż organ egzekucyjny poza pobraniem gotówki żadnych innych czynności egzekucyjnych nie podjął, to w treści protokołu pełnomocnik spółki wskazał, iż uwagi zostaną dosłane pocztą w ciągu 7 dni do Izby Celnej i załączył kopię umowy dzierżawy urządzeń. Zdaniem Sądu, dodatkowe sporządzenie protokołu nie skutkowało wadliwością przeprowadzonej czynności egzekucyjnej, gdyż czynność poborcy skarbowego miała oparcie w treści art. 68 § 1 u.p.e.a. Sąd nie zgodził się z argumentacją skarżącej, że skoro czynność otwarcia automatów do gry została wykonana na wyraźne polecenie poborcy skarbowego to uiszczenie kwoty nie było dobrowolne, a w konsekwencji działanie poborcy skarbowego w rozpoznawanej sprawie nosiło znamiona działania przymusowego oraz, że takie działanie poborcy skarbowego, który nakazuje otworzyć automat, trudno inaczej interpretować niż dokonanie faktycznego przeszukania pomieszczenia i automatu do gry. Tym samym, Sąd oddalił zarzuty naruszenia art. 68 § 1 u.p.e.a. oraz art. 47 § 2 w zw. z art. 7 § 2 u.p.e.a. Za nieuzasadniony Sąd ocenił również zarzut naruszenia art. 67 § 1 u.p.e.a., ponieważ przepis ten nie miał zastosowania w rozpoznawanej sprawie. Także jako nieuzasadniony Sąd uznał zarzut naruszenia art. 97 § 2 u.p.e.a. w zw. z art. 55 Kodeksu cywilnego, ponieważ wbrew twierdzeniom strony skarżącej pieniądze znajdujące się w automatach do gry należały do skarżącej. Nie zasługiwał także na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 45 § 1 u.p.e.a., ponieważ w sprawie nie nastąpiła żadna z okoliczności wskazanych w tym przepisie. 2.1 Spółka w skardze kasacyjnej zaskarżyła wskazany powyżej wyrok w całości. Zarzuciła mu, na podstawie art. 174 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.,) - dalej p.p.s.a., naruszenie: - art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w związku z art. 68 § 1 u.p.e.a. poprzez jego bezpodstawne zastosowanie przejawiające się w uznaniu, że w sprawie doszło do dobrowolnej zapłaty dochodzonej należności w wyniku czego organ egzekucyjny wydał stronie pokwitowanie odbioru pieniędzy;