Postanowienie NSA z dnia 15 marca 2019 r., sygn. II FZ 120/19

Odrzucenie skargi

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący, Sędzia NSA Andrzej Jagiełło (spr.), , , po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia N. sp. z o.o. z siedzibą w L. (dawniej: N. sp. z o.o. z siedzibą w Z.) od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 23 stycznia 2019 r. sygn. akt III SA/Łd 66/19 w zakresie odrzucenia skargi w sprawie ze skargi N. sp. z o.o. z siedzibą w L. (dawniej: N. sp. z o.o. z siedzibą w Z.) na postanowienia Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi z dnia 26 kwietnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie skargi na czynności egzekucyjne postanawia: oddalić zażalenie

Uzasadnienie

II FZ 120/19

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 23 stycznia 2019 r., sygn. akt: III SA/Łd 66/19, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi odrzucił skargę "N" sp. z o.o. (skarżąca, spółka) na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi, z dnia 26 kwietnia 2018 r., w przedmiocie oddalenia skargi na czynność egzekucyjną. Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2018 r. referendarz sądowy odmówił stronie skarżącej przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Postanowieniem z dnia 21 września 2018 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi utrzymał powyższe postanowienie referendarza sądowego w mocy (orzeczenie to doręczono stronie w dniu 10 października 2018 r.). Następnie, zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z dnia 21 września 2018 r. wezwano spółkę do wykonania prawomocnego zarządzenia Przewodniczącego Wydziału z dnia 5 czerwca 2018 r. wzywającego do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w wysokości 100 zł. Odpis zarządzenia doręczono stronie skarżącej w dniu 25 października 2018 r. W dniu 17 października 2018 r. spółka wniosła o przyznanie prawa pomocy przez zwolnienie od kosztów sądowych z uwagi na pogorszenie się jej kondycji finansowej. Pismem z dnia 31 października 2018 r., skarżąca ponownie wniosła o przyznanie jej prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w całości. Wojewódzki Sąd Administracyjny w zaskarżonym postanowieniu z dnia 23 stycznia 2019 r., postanowił odrzucić skargę na podstawie art. 220 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.,) - dalej p.p.s.a., jako pisma, od którego mimo wezwania, nie uiszczono należnej opłaty. Spółka w zażaleniu na powyższe postanowienie zaskarżając je w całości i zarzucając mu brak podstaw prawnych i faktycznych do jego wydania wniosła o jego uchylenie. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Poza sporem pozostaje to, że skarżąca wnioskiem 27 czerwca 2018 r., wystąpiła o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Referendarz sądowy postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2018 r., odmówił skarżącej przyznania wnioskowanego prawa pomocy. Postanowienie to utrzymał w mocy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi postanowieniem z dnia 21 września 2018 r. Następnie zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z dnia 21 września 2018 r., skarżąca została ponownie wezwana do wykonania prawomocnego zrządzenia Przewodniczącego Wydziału z dnia 5 czerwca 2018 r., wzywającego do uiszczenia należnego wpisu od skargi w kwocie 100 zł, w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi. Wezwanie to doręczone zostało spółce w dniu 25 października 2018 r., co oznacza, że termin do dokonania tej czynności upłynął w dniu 2 listopada 2018 r., Jednak skarżąca w terminie otwartym do uiszczenia wpisu, opłaty należnej nie zapłaciła, lecz wnioskiem z dnia 31 października 2018 r., wystąpiła ponownie o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Należy wskazać, że Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym postanowieniu z dnia 23 stycznia 2019 r., słusznie ocenił, że ponowne złożenie przez skarżącą wniosku o przyznanie prawa pomocy, w czasie biegu terminu do uiszczenia wpisu od skargi wynikającego z ponownego wezwania do dokonania tej czynności, po uprawomocnieniu się postanowienia referendarza sądowego o odmowie przyznania prawa pomocy, nie przerywa biegu tego terminu. W konsekwencji, Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że skarga, mimo wezwania, nie została opłacona, co skutkowało jej odrzuceniem na podstawie art. 220 § 3 p.p.s.a. W myśl tego przepisu skarga, od której mimo wezwania nie został uiszczony należny wpis, podlega odrzuceniu. Złożenie przed upływem terminu do uiszczenia opłaty sądowej wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, przerywa bieg tego terminu. W razie odmowy zwolnienia strony od kosztów sądowych, a więc na skutek merytorycznego rozpoznania wniosku w tym przedmiocie przez sąd, termin na uiszczenie opłaty sądowej biegnie na nowo od chwili ponownego wezwania do jej uiszczenia. Postanowienia w przedmiocie prawa pomocy nie kończą postępowania w sprawie, w związku z czym odnosi się do nich unormowanie zawarte w art. 165 p.p.s.a, w myśl którego, postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociaż były zaskarżone, a nawet prawomocne. Oznacza to, że prawomocne postanowienia referendarza wydane w przedmiocie prawa pomocy nie zyskują cechy powagi rzeczy osądzonej i mogą być uchylane i zmieniane, gdy nastąpi zmiana okoliczności sprawy. Można stąd wyprowadzić pogląd, że nie przerywa biegu terminu do uiszczenia opłaty sądowej wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, który został złożony po prawomocnym postanowieniu odmawiającym przyznania prawa pomocy, jeżeli nie zachodzą nowe okoliczności uzasadniające odmienną ocenę możliwości ponoszenia kosztów sądowych przez stronę (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1999 r., I CKN 1064/97 - OSNC 1999, z. 9, poz. 153 oraz postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 kwietnia 2014 r., II OSK 810/14). Podobne poglądy wyrażane są w piśmiennictwie wskazując, że złożenie przez stronę, w terminie zakreślonym na uiszczenie opłaty sądowej wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitego lub częściowego zwolnienia od kosztów sądowych czyni poprzednie wezwanie niebyłym. Po prawomocnym zakończeniu postępowania w przedmiocie przyznania prawa pomocy, przewodniczący powinien wezwać stronę do uiszczenia należnej opłaty. Powtórny wniosek strony o przyznanie jej prawa pomocy można uznać za bezskuteczny, tj. niewstrzymujący biegu terminu do uiszczenia należnych opłat, tylko w sytuacji, kiedy strona składa go bezpośrednio po tym jak prawomocnie odmówiono jej, na skutek merytorycznego rozpoznania wniosku, przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od obowiązku ponoszenia opłat sądowych (por. H. Knysiak-Sudyka, Komentarz do art. 220 p.p.s.a. [w:] T. Woś (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz 2016, s. 1175 i nast.). Powtórny wniosek strony o przyznanie jej prawa pomocy należy uznać za niemający znaczenia dla wstrzymania biegu terminu do uiszczenia należnych opłat, tylko wówczas, gdy wcześniej prawomocnie odmówiono jej, po merytorycznym rozpoznaniu wniosku, przyznania prawa pomocy w tym zakresie. Sytuacja taka zachodzi w rozpoznawanej sprawie. Ponowny wniosek skarżącej z dnia 31 października 2018 r., o przyznanie jej prawa pomocy, wniesiony w terminie otwartym do wykonania doręczonego spółce skutecznie w dniu 25 października 2018 r., wezwania do wykonania prawomocnego zarządzenia Przewodniczącego Wydziału z dnia 5 czerwca 2018 r., wzywającego spółkę do uiszczenia należnego wpisu od skargi w kwocie 100 zł, nie przerwało biegu terminu do uiszczenia wpisu wynikającego z wezwania doręczonego w dniu 25 października 2018r. Skoro zatem należny wpis od skargi, mimo wezwania, nie został przez skarżącą uiszczony w wyznaczonym przez Sąd terminie, co jest okolicznością bezsporną, to Sąd pierwszej instancji prawidłowo postanowił o odrzuceniu skargi na podstawie art. 220 § 3 p.p.s.a. Wskazując na powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny postanowił jak w sentencji na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 1 i § 2 p.p.s.a.