Wyrok NSA z dnia 24 kwietnia 2018 r., sygn. I OSK 2507/17

Pomoc społeczna

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wiesław Morys (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Maciej Dybowski Sędzia NSA Tamara Dziełakowska Protokolant: starszy asystent sędziego Rafał Kopania po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 10 sierpnia 2017 r. sygn. akt II SA/Łd 515/17 w sprawie ze skargi H. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] maja 2017 r. nr [...] w przedmiocie usług opiekuńczych oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uwzględnił skargę H. C. i uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] marca 2017 roku, nr [...].

W jego uzasadnieniu Sąd ten podał, że zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...], po rozpatrzeniu odwołania H. C., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta [...] z dnia [...] marca 2017 r., nr [...], w sprawie odmowy przyznania usług opiekuńczych w miesiącu kwietniu 2017 r. Organy uznały, że ww. rodzaj pomocy nie przysługuje osobie, która posiada możliwości wsparcia ze strony rodziny bądź środki finansowe umożliwiające wykupienie usług we własnym zakresie. Pierwszeństwo przy przyznawaniu usług opiekuńczych mają osoby samotnie zamieszkujące, nieposiadające osób zobowiązanych do alimentacji. Zgodnie z art. 87 i art. 133 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r., poz. 682 ze zm.) - dalej: k.r.o., w pierwszej kolejności do pomocy usługowej bądź świadczeń alimentacyjnych, które umożliwiałyby wykupienie usług opiekuńczych bezpośrednio od wykonawcy zobowiązana jest rodzina. Pomoc świadczona w ramach usług opiekuńczych ma zatem charakter uzupełniający, zaś obowiązki opiekuńcze wynikające z więzi rodzinnych mają przed nimi pierwszeństwo. Wnioskodawczyni ma bliską rodzinę i to ona w pierwszej kolejności jest zobowiązana do alimentacji względem niej. Jak wynika z akt sprawy H. C. (lat 87) legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanym na stałe. Z przeprowadzonego wywiadu środowiskowego wynika, że mieszka sama i prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Cierpi na liczne schorzenia: cukrzycę (przyjmuje insulinę), schorzenia kardiologiczne (ma rozrusznik serca), zwyrodnienie stawów, ma usuniętą nerkę. Po mieszkaniu porusza się z trudem o kulach. Źródłem jej dochodu jest emerytura w kwocie 1.396,23 zł. Wnioskodawczyni zajmuje pokój z kuchnią w bloku, mieszkanie jest w pełni wyposażone i utrzymane w czystości i porządku. Ma córkę, która choruje na nadciśnienie tętnicze, schorzenia kręgosłupa, pobiera świadczenie przedemerytalne, które wynosi 878,17 zł (netto). W ostatnim okresie wnioskodawczyni miała przyznaną pomoc w formie usług opiekuńczych przez 2 dni w tygodniu po 3 godziny dziennie. Organ odwoławczy podkreślił, iż usługi opiekuńcze kierowane są więc przede wszystkim do osób samotnych, ponieważ nie mogą one liczyć na pomoc najbliższych. Bezsporne jest, że strona ze względu na wiek i stan zdrowia wymaga pomocy innych osób w zaspakajaniu codziennych potrzeb życiowych. Jednak, mimo iż co prawda prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, to w świetle ustawy o pomocy społecznej nie jest osobą samotną, ponieważ ma córkę. Zgodnie z art. 129 § 1 k.r.o. obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym (§ 2). Decyzje zapadające w tej materii, gdy dotyczą osób niesamotnych mają charakter uznaniowy, pozwalający na wybór sposobu rozstrzygnięcia. Po myśli art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2017 r., poz. 1769), dalej u.p.s., organ może ją przyznać wówczas, gdy inne osoby nie mogą jej zapewnić. W stanie faktycznym tej sprawy taka sytuacja nie zachodzi. Zwrócił także organ uwagę na ograniczony zasób środków przyznanych na pomoc społeczną.