Wyrok NSA z dnia 6 kwietnia 2018 r., sygn. I GSK 421/16

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Lidia Ciechomska-Florek (spr.) Sędzia NSA Janusz Zajda Sędzia del. WSA Elżbieta Kowalik- Grzanka Protokolant Ilona Szczepańska po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Spółki A (obecnie Spółki A w likwidacji) od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 stycznia 2016 r. sygn. akt VIII SA/Wa 299/15 w sprawie ze skargi Spółki A na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Warszawie z dnia [...] stycznia 2015 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia zgłoszenia celnego 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od Spółki A w likwidacji na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 17 grudnia 2015 r. sygn. akt VIII SA/Wa 294/15 oddalił skargę A. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. (skarżąca) na decyzje Dyrektora Izby Celnej w Warszawie z dnia 30 stycznia 2015 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia zgłoszenia celnego.

Sąd pierwszej instancji za podstawę rozstrzygnięcia przyjął następujące ustalenia:

Działająca z upoważnienia skarżącej Agencja B., dokonała elektronicznego zgłoszenia celnego papierosów [...] w ilości 10.500.000 szt. (1050 opakowań). Zgłoszenia dokonano w systemie kontroli eksportu (ECS) w procedurze wywozu z Republiki Mołdawii. Deklarowanym w zgłoszeniu celnym urzędem wyprowadzenia był rumuński urząd celny, a odbiorcą towaru z Mołdawii podmiot o nazwie ICS "C.". Towar został zwolniony do procedury wywozu. Wyprowadzenie towaru z obszaru Unii Europejskiej potwierdzono 12 września 2012 r. zgodnie z wydrukiem z systemu ECS.

W dniu 21 października 2013 r. Naczelnik Urzędu Celnego w Radomiu otrzymał za pośrednictwem polskiej Prokuratury Generalnej międzynarodowy wniosek rekwizycyjny w sprawach karnych, informujący że papierosy objęte ww. zgłoszeniem nie zostały wyprowadzone poza obszar Unii Europejskiej. W świetle zaistniałych okoliczności organ pierwszej instancji postanowieniem z 31 stycznia 2014 r. wszczął z urzędu postępowanie celne w sprawie unieważnienia wskazanego zgłoszenia wywozowego przyjmując na podstawie art. 86 ustawy z dnia 17 marca 2004 r. - Prawo celne (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 727 ze zm.; dalej: Prawo celne) jako dowód międzynarodowy wniosek rewizyjny, a następnie decyzją z 12 września 2014 r. unieważnił zgłoszenie wywozowe z 10 września 2012 r. Dyrektor Izby Celnej w Warszawie orzekając na skutek odwołania decyzją z 30 stycznia 2015 r. utrzymał w mocy rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji wyjaśniając, że kwestia dokonywania zgłoszeń celnych wywozowych uregulowana została w art. 161-162 Rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. WE L 302 ze zm., dalej: WKC) oraz w art. 592-789 RWKC. Organ odwoławczy wyjaśnił, że procedura wywozu pozwala na wyprowadzenie towaru wspólnotowego poza obszar celny Unii Europejskiej (art. 161 WKC). Dodał, że zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1875/2006 z 18 grudnia 2006 r. zmieniającym RWKC (Dz. Urz. UE L 360/64 z dnia 19.12.2006 r.), od dnia 1 lipca 2009 r. zgłoszenia celne do procedury wywozu, z wyjątkiem zgłoszeń uproszczonych i niekompletnych, są obligatoryjnie dokonywane w formie elektronicznego komunikatu przesyłanego do Systemu Kontroli Eksportu (ECS). Wyjątkiem od tej zasady są przypadki określone w art. 787 ust. 2 oraz ust. 5 RWKC, czyli w przypadku awarii systemu teleinformatycznego oraz w przypadku towarów wywożonych przez podróżnych, którzy nie posiadają bezpośredniego dostępu do systemu teleinformatycznego. Generalną zasadą jest więc dokonywanie zgłoszenia wywozowego w formie elektronicznej. Dyrektor IC dodał, że zgłoszenie celne może zostać poddane weryfikacji (kontroli) merytorycznej. Jeżeli w jej wyniku funkcjonariusz celny stwierdzi, że zgłoszenie jest prawidłowe, niezwłocznie podejmuje czynności związane ze zwolnieniem towaru do procedury wywozu. Towar może zostać także zwolniony do wywozu bez przeprowadzania weryfikacji, jeżeli zgłoszenie zostanie uznane przez organ celny za prawidłowe, bez konieczności jego kontroli merytorycznej (np. z uwagi na rodzaj i ilość towaru niepodlegającego analizie ryzyka oraz brak rozbieżności pomiędzy danymi zgłoszenia i stanem faktycznym). Podpisany przez system ECS przy użyciu klucza do bezpiecznej transmisji danych komunikat IE 599 jest dokumentem celnym potwierdzającym, także dla celów podatkowych, wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty przez wskazanego w zgłoszeniu celnym eksportera. Dyrektor IC stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie obsługa elektronicznego zgłoszenia celnego w procedurze wywozu do Republiki Mołdawii zgłoszonego towaru przebiegała zgodnie z przedstawionym powyżej trybem postępowania i po otrzymaniu komunikatu IE 518 z UWA wraz z wynikiem kontroli A2 system ECS/ICS automatycznie wygenerował komunikat IE 599 potwierdzający wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty. Kwestią sporną było natomiast niewyprowadzenie towaru poza obszar celny Wspólnoty przez osobę, która dokonywała przewozu, co związane było z faktem, że dla prawidłowego zakończenia procedury wywozu niezbędne było faktyczne wyprowadzenie towaru poza obszar celny Wspólnoty. Dyrektor IC wyjaśnił przy tym, że potwierdzenie wyprowadzenia towaru poza obszar celny Wspólnoty i wygenerowanie z systemu ECS komunikatem IE 599 zakończenia procedury, wykluczyło możliwość zastosowania procedury poszukiwawczej, o której mowa w art. 796-796e WKC, ponieważ dokonano fałszywego potwierdzania wyprowadzenia towaru będącego przedmiotem toczącego się postępowania, o czym skarżąca została powiadomiona. Organ odwoławczy wskazał nadto, że niezależnie od tego, że procedura poszukiwawcza nie miała zastosowania w rozpoznawanej sprawie, skarżąca dysponowała odpowiednio długim okresem na przedstawienie ewentualnych dowodów potwierdzających wyprowadzenie towaru, jednakże nie skorzystała z możliwości przedstawienia dowodów potwierdzających wyprowadzenie towaru poza obszar celny UE (art. 796 da ust. 4 RWKC). Podnoszona przez skarżącą okoliczność, że w systemie ECS w dalszym ciągu znajduje się komunikat IE 599 (nie został skorygowany), nie miało znaczenia dla sprawy, gdyż po potwierdzeniu wywozu (również nieprawdziwym), unieważnienia można dokonać wyłącznie poza systemem, w formie pisemnej lub w drodze decyzji administracyjnej. Taki tryb postępowania w sposób prawidłowy zastosował organ pierwszej instancji wydając stosowną decyzję unieważniającą zgłoszenie celne wywozowe, zgodnie z przepisami art. 66 ust. 2 WKC oraz art. 792 a ust. 1 i art. 796 e ust. 2 RWKC podkreślając, że procedura wywozu nie została w sposób prawidłowy zakończona, gdyż deklarowany towar nie został wyprowadzony poza terytorium UE przez eksportera. Międzynarodowy wniosek rekwizycyjny nr 1110/2013 zasadnie został zaś wykorzystany jako materiał dowodowy w postępowaniu celnym, zgodnie z art. 86 Prawa celnego, który w rozumieniu art. 194 o.p. jest dokumentem urzędowym. Organ odwoławczy stwierdził końcowo, że skoro towar nie opuścił obszaru celnego UE, to wystąpiła konieczność unieważnienia spornego zgłoszenia celnego o objęcie towaru procedurą wywozu, w związku z czym wszystkie zarzuty skarżącej podniesione w procedurze odwoławczej uznane zostały za chybione.