Wyrok NSA z dnia 17 października 2018 r., sygn. II FSK 835/18

Skarga na czynność egzekucyjną jest przysługującym zobowiązanemu środkiem prawnym o charakterze subsydiarnym i stanowi uzupełnienie innych środków zaskarżenia, przysługujących zobowiązanemu w postępowaniu egzekucyjnym. W postępowaniu skargowym z art. 54 § 1 u.p.e.a. dopuszcza się badanie jedynie tych czynności, które przynależą organowi egzekucyjnemu, a nie są objęte zakresem innego środka prawnego, w tym zarzutów na prowadzenie egzekucji administracyjnej. Postępowanie to ma charakter komplementarny wobec innych środków prawnych i nie może mieć zastosowania do tych przypadków, w których przewidziano inne środki zaskarżenia, jak zarzuty, zażalenie, żądanie wyłączenia rzeczy lub prawa spod egzekucji, wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego czy skargę do sądu powszechnego.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Andrzej Jagiełło (sprawozdawca), Sędzia NSA Antoni Hanusz, Sędzia WSA (del.) Agnieszka Krawczyk, po rozpoznaniu w dniu 17 października 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A.T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 8 listopada 2017 r. sygn. akt III SA/Łd 784/17 w sprawie ze skargi A.T. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi z dnia 14 czerwca 2017 r. nr [...] w przedmiocie skargi na czynność egzekucyjną oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

1.1 Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 listopada 2017 roku, sygn. akt III SA/Łd 784/17, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, oddalił skargę A.T. (skarżący) na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi z dnia 14 czerwca 2017 roku, w przedmiocie skargi na czynność egzekucyjną. Postanowieniem tym Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Łodzi utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. z dnia 24 kwietnia 2017r., o oddaleniu skargi na czynność egzekucyjną polegającą na zajęciu nieruchomości. 1.2 Ze stanu sprawy przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji wynika, że w dniu 31 stycznia 2017r., Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. wystawił na małżonków A. i R. T. tytuły wykonawcze o numerach: [...] i od [...] do [...] (gdzie zobowiązanym jest skarżący, a R.T. jest małżonką zobowiązanego) obejmujące zaległości w podatku od towarów i usług za okres od maja do grudnia 2002r. Wystawienie wymienionych tytułów nastąpiło po uprzednim umorzeniu postępowania egzekucyjnego przez Dyrektora Izby Celnej w Łodzi postanowieniem z 17 listopada 2016r. Tytuły wykonawcze wystawił wówczas Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. w dniu 30 kwietnia 2005r. Zawiadomieniem z dnia 15 lutego 2017r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. dokonał zajęcia nieruchomości stanowiącej małżeńską wspólność ustawową. Pismami z dnia 8 marca 2017r. zatytułowanymi "skarga na czynności egzekucyjne" pełnomocnik A. i R. T. zaskarżył wymienioną czynność egzekucyjną. W uzasadnieniu tego pisma podniesiono, że należności pieniężne częściowo zapłacono. Postępowanie egzekucyjne zostało wcześniej umorzone, zaś obecnie wystawiono nowe tytuły wykonawcze po upływie 10 lat od wcześniejszego wystawienia. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. wezwał pełnomocnika skarżącego do sprecyzowania treści pisma poprzez wskazanie, czy stanowi ono skargę na czynność egzekucyjną czy też jest wnioskiem o umorzenie postępowania egzekucyjnego czy też innym środkiem zaskarżenia. W odpowiedzi na wezwanie poinformowano, że pismo jest skargą o której mowa w art. 54 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r., o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2017 r., poz. 1201 ze zm.,) - dalej u.p.e.a. i jednocześnie wnioskiem o umorzenie postępowania egzekucyjnego o którym mowa w art. 59 § 1 u.p.e.a. Postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2017r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. oddalił skargę na czynność egzekucyjną polegającą na zajęciu nieruchomości. Postanowieniem z dnia 14 czerwca 2017r. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Łodzi utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu zaznaczono, że w dniu 27 lutego 2017r. pełnomocnikowi skarżącego doręczono odpisy tytułów wykonawczych z 31 stycznia 2017r. oraz wezwanie z 15 lutego 2017r. do zapłacenia należności pieniężnej wraz z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi. Wezwanie to spełnia wymogi określone w art.110c § 2 u.p.e.a. W dniu 22 lutego 2017r. złożono również wniosek do Sądu Rejonowego o dokonanie w księdze wieczystej zajmowanej nieruchomości wpisu o wszczęciu postępowania egzekucyjnego w oparciu o tytułu wykonawcze z 31 stycznia 2017r. Tytuły wykonawcze zostały wystawione na obojga małżonków, w tym na małżonkę zobowiązanego odpowiedzialną majątkiem wspólnym i organ egzekucyjny był uprawniony do zajęcia nieruchomości stanowiącej majątkową małżeńską wspólność ustawową. 1.3 Na postanowienie organu odwoławczego skarżący złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi. W uzasadnieniu skargi podniesiono, że postępowanie egzekucyjne zostało już wcześniej umorzone zaś małżonkowie T. posiadają rozdzielność majątkową obejmującą cały majątek ruchomy i nieruchomy. Wskazano również, że kwestia przerwania biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego budzi wątpliwości skarżącego. W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Organ odwoławczy w odpowiedzi na skargę wnosił o jej oddalenie podtrzymując swoje stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. 1.4 Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalając skargę podniósł, że zaskarżone postanowienie nie narusza prawa. Sąd argumentował, że skarżący zaskarżył czynność egzekucyjną polegającą na zajęciu nieruchomości stanowiącej małżeńską wspólność ustawową. W ocenie Sądu skarga na czynność egzekucyjną jest przysługującym zobowiązanemu środkiem prawnym o charakterze subsydiarnym i stanowi uzupełnienie innych środków zaskarżenia, przysługujących zobowiązanemu w postępowaniu egzekucyjnym. Sąd wyjaśnił, że w postępowaniu skargowym z art. 54 § 1 u.p.e.a. dopuszcza się badanie jedynie tych czynności, które przynależą organowi egzekucyjnemu, a nie są objęte zakresem innego środka prawnego, w tym zarzutów na prowadzenie egzekucji administracyjnej. W związku z tym, poza zakresem rozważań Sądu pierwszej instancji pozostawały kwestie takie jak: niedopuszczalność egzekucji bo wcześniej prowadzone postępowanie egzekucyjne zostało umorzone, niedopuszczalność egzekucji z nieruchomości bo pomiędzy małżonkami została zawarta umowa o rozdzielności majątkowej, jak również kwestia przedawnienia zobowiązania podatkowego. W ocenie Sądu pierwszej instancji organy administracji trafnie uznały, że brak jest podstaw do uwzględnienia skargi na czynność egzekucyjną. Sąd dodał, że zajęcie nieruchomości w miejscowości nastąpiło zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Tytuły wykonawcze z 31 stycznia 2017r. zostały wystawione na obojga małżonków. Skarżący jest zobowiązanym zaś R.T. jest małżonką zobowiązanego. Wymieniona nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków i organ egzekucyjny był uprawniony do zajęcia nieruchomości stanowiącej małżeńską wspólność ustawową. Zajęcie nieruchomości nastąpiło przez wezwanie zobowiązanego do zapłaty należności pieniężnej wraz z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi w terminie 14 dni. Wezwanie to spełnia wymogi określone w art.110c § 2 u.p.e.a. W dniu 27 lutego 2017r. zostało ono doręczone skarżącemu wraz z odpisami tytułów wykonawczych. Organ egzekucyjny złożył również do Sądu Rejonowego wniosek o dokonanie w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu postępowania egzekucyjnego z nieruchomości w oparciu o tytuły wykonawcze z 31 stycznia 2017r. Zajęcie nieruchomości zostało zatem dokonane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Sąd ponownie powtórzył, że skarżący w skardze powołał się na okoliczności, które nie mogą być przedmiotem skargi na czynność egzekucyjną. 2.1 Skarżący w skardze kasacyjnej zaskarżył wskazany powyżej wyrok w całości. Zarzucił mu naruszenie prawa materialnego, to jest art. 59 § 1 pkt 7 u.p.e.a. w związku z art. 70 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201 ze zm.,) - dalej O.p. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Łodzi. W piśmie z dnia 21 lutego 2018r., pełnomocnik skarżącego złożył oświadczenie o zrzeczeniu się rozprawy. 2.2 Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Łodzi nie złożył odpowiedzi na skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu. 3.1 Ze uwagi na sposób sformułowania i treść zarzutu skargi kasacyjnej przypomnieć należy pewne zasadnicze kwestie odnoszące się do zakresu kontroli kasacyjnej zaskarżonego wyroku. Otóż zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.,) - dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod uwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania, która w analizowanej sprawie nie wystąpiła. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 1 i pkt 2 p.p.s.a.), zaś jej granice wyznaczają wskazane w niej podstawy.

Granice skargi kasacyjnej są wyznaczone przez jej podstawy i wnioski. Związanie podstawami skargi kasacyjnej polega na tym, że wskazanie przez stronę skarżącą naruszenia konkretnego przepisu prawa materialnego, czy też procesowego, określa zakres kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zatem to autor skargi kasacyjnej wyznacza zakres kontroli instancyjnej wskazując, które normy prawa zostały naruszone przez sąd pierwszej instancji. Naczelny Sąd Administracyjny nie ma obowiązku ani prawa do domyślania się i uzupełniania argumentacji autora skargi kasacyjnej. Przytoczenie podstawy kasacyjnej musi więc być precyzyjne, gdyż z uwagi na związanie granicami skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny może uwzględnić tylko te przepisy, które zostały wyraźnie wskazane w skardze kasacyjnej jako naruszone. Nie jest natomiast władny badać, czy sąd administracyjny pierwszej instancji nie naruszył innych przepisów. Ponadto zarzuty kasacyjne powinny zawierać uzasadnienie, które polega na wykazaniu, że stawiane zarzuty mają usprawiedliwioną podstawę. Sąd nie może zastępować strony i precyzować czy uzupełniać przytoczone podstawy kasacyjne (por. np. wyroki NSA z 19 lutego 2009 r., II FSK 97/08; z 10 czerwca 2009 r., II FSK 241/08; z 3 listopada 2010 r. I FSK 1663/09; z 26 października 2010 r., II OSK 1667/09 ; z 10 grudnia 2010 r., II FSK 1387/09 oraz uchwała pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2009 r., I OPS 10/09; wszystkie cyt. orzeczenia dostępne na: www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Rozpoznawana skarga kasacyjna wskazanych powyżej wymogów nie spełnia. W ramach jej zarzutów podniesiono, w oparciu o art. 174 pkt 1 p.p.s.a., zarzut naruszenia prawa materialnego, to jest art. 59 § 1 pkt 7 u.p.e.a. w związku z art. 70 § 4 O.p. Stosownie do pierwszego z nich, postępowanie egzekucyjne umarza się jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu. Z kolei w myśl art. 70 § 4 O.p., bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny. W uzasadnieniu powyższego zarzutu skargi kasacyjnej nie wskazano jednak na czym, w ocenie skarżącego, miała polegać błędna wykładnia lub niewłaściwe zastosowanie wskazanych powyżej norm przez Sąd w zaskarżonym orzeczeniu. Uzasadnienie skargi kasacyjnej zawiera natomiast jednie przedstawienie dotychczasowego przebiegu postępowania w sprawie. Końcowo strona skarżąca podnosi, że "brak prawidłowo przeprowadzonego postępowania dotyczącego terminów spowodował błąd w ustaleniach faktycznych". Jednak brak rozwinięcia tego twierdzenia popartego konkretnymi argumentami nie mógł spowodować uznania zarzutu naruszenia przez Sąd art. 70 § 4 O.p. za uzasadniony. W podobny sposób należy odnieść się do zarzutu naruszenia w zaskarżonym wyroku art. 59 § 1 pkt 7 O.p. Również ten zarzut nie został w żaden sposób uzasadniony, nie wskazano bowiem żadnych okoliczności ani argumentów na poparcie twierdzenia, że Sąd dopuścił się naruszenia art. 59 § 1 pkt 7 O.p. Wobec powyższego uznać należy, że podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty były nieskuteczne i z tej przyczyny nie zasługiwały na uwzględnienie. Niezależnie od powyższego, należy wskazać, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo orzekł o oddaleniu skargi na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi z dnia 14 czerwca 2017 roku w przedmiocie skargi na czynność egzekucyjną. Jak słusznie podniósł Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku, skarga na czynność egzekucyjną jest przysługującym zobowiązanemu środkiem prawnym o charakterze subsydiarnym i stanowi uzupełnienie innych środków zaskarżenia, przysługujących zobowiązanemu w postępowaniu egzekucyjnym. W postępowaniu skargowym z art. 54 § 1 u.p.e.a. dopuszcza się badanie jedynie tych czynności, które przynależą organowi egzekucyjnemu, a nie są objęte zakresem innego środka prawnego, w tym zarzutów na prowadzenie egzekucji administracyjnej. Postępowanie to ma charakter komplementarny wobec innych środków prawnych i nie może mieć zastosowania do tych przypadków, w których przewidziano inne środki zaskarżenia, jak zarzuty, zażalenie, żądanie wyłączenia rzeczy lub prawa spod egzekucji, wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego czy skargę do sądu powszechnego. Jak podniesiono również trafnie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, stanowisko to jest ugruntowane w jednolitej linii orzecznictwa sądów administracyjnych, a Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając niniejszą skargę kasacyjną powyższe poglądy podziela (por. wyrok NSA z dnia 2 kwietnia 2015 r., II FSK 778/13; wyrok NSA z dnia 18 sierpnia 2015 r., II FSK 1688/13; wyrok WSA w Warszawie z dnia 23 października 2015 r., III SA/Wa 3396/14, wyrok NSA z dnia 24 października 2014 r., II GSK 1377/13).Tym samym, jak słusznie podniesiono w zaskarżonym wyroku, poza granicami sprawy sądowadministracyjnej rozpoznawanej przez Sąd pierwszej instancji pozostawały podnoszone w zarzucie skargi kasacyjnej kwestie takie jak dopuszczalność umorzenia postępowania egzekucyjnego w trybie art. 59 § 1 pkt 7 u.p.e.a. oraz przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art. 70 § 4 O.p. 3.2 Wskazując na powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 184 oraz art. 182 § 2 p.p.s.a. orzekł o oddaleniu skargi kasacyjnej.

Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/