Postanowienie NSA z dnia 16 grudnia 2015 r., sygn. I FZ 513/15

Prawo pomocy

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Arkadiusz Cudak (spr.), , , po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia O.S. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24 sierpnia 2015 r. sygn. akt III SA/Gl 882/15 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi O.S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 26 lutego 2015 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia: oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

I FZ 513/15

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2015 roku, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w sprawie o sygnaturze akt III SA/Gl 882/15, działając na podstawie art. 260 w związku z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.,), dalej p.p.s.a., odmówił O.S. (Skarżący) przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 26 lutego 2015 r., w przedmiocie podatku od towarów i usług. Ze stanu sprawy przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji wynika, że wnioskiem z 30 marca 2015 r. Skarżący wniósł o zwolnienie z kosztów sądowych, tj. opłat sądowych i wydatków. W motywach wniosku podał, że wspólne gospodarstwo domowe prowadzi z żoną, małoletnią córką oraz pełnoletnim pasierbem, który jest studentem drugiego roku Wydziału Radia i Telewizji UŚ (studia niestacjonarne). Cała rodzina utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę Skarżącego w zadeklarowanej kwocie 1.568,16 zł brutto. Ponieważ wnioskodawca posiada 1/3 domu o pow. 300 m2 i nieruchomości położonych w miejscowości S. oraz R., do akt sprawy przedłożono elektroniczne wydruki z ksiąg wieczystych, z których wynika, że współwłaścicielami zabudowanej działki położonej we wsi R. są rodzice Skarżącego, tj. A. H. S., do których należy też gospodarstwo rolne. Ponadto z zaświadczenia ZUS ustalono, że żona Skarżącego nie figuruje jako osoba podlegająca ubezpieczeniu społecznemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, natomiast w PUP zarejestrowana była od 12 października 2006 r. do 31 marca 2009 r. (zaświadczenia z 9 czerwca 2015 r.). Dodatkowo z zeznań podatkowych składanych przez Skarżącego za 2013 r. i 2014 r. wynika, że prowadzi on działalność handlową, z której osiągnął przychody rzędu 1.498.167,85 zł i 280.931,49 zł. Jednocześnie Skarżący posiada 95% udziałów w E. Sp. z o.o. i wspólnicy Spółka komandytowa. Spółka ta w latach 2013/2014 r. wypracowała przychód w kwocie 71.824.663,03 zł i 2.054.919,24 zł. Według zaświadczenia wystawionego przez E. Sp. z o.o. Skarżący zatrudniony jest na kontrakcie menedżerskim za wynagrodzeniem rzędu 1.283,00 zł netto. Z kwoty tej pokrywa wydatki za energię elektryczną (424,62 zł), telewizję (126,00 zł, choć zleceniodawcą tej opłaty jest S.J.), ochronę S.G. (73,80 zł, gdzie zleceniodawcą jest S.O.), podatek od nieruchomości (250,00 zł), odpady komunalne (335,60 zł) oraz raty kredytu (1.140,19 zł). Z pisma Wójta Gminy M. wynika, że wobec Skarżącego toczy się postępowanie egzekucyjne na kwotę 49.632,00 zł (upomnienie nr 530/2015 z dnia 1 czerwca 2015 r.). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odmawiając przyznania Skarżącemu prawa pomocy uznał, że nadesłany przez Skarżącego materiał dowodowy nie pozwolił na wolną od wątpliwości ocenę złożonego wniosku. Sąd podniosł, że wbrew temu co wynika z treści urzędowego formularza jakoby jedynym źródłem utrzymania Skarżącego i jego rodziny było wynagrodzenie za pracę w kwocie 1.568,16 zł brutto ustalono, że Skarżący prowadzi jeszcze działalność handlową, z której w 2014 r. osiągnął przychody rzędu 280.931,49 zł (zeznanie podatkowe) Jednocześnie posiada 95% udziałów w E. Sp. z o.o. i wspólnicy Spółka komandytowa (zał. B do zeznania). W tej sytuacji za niewystarczające uznać należało przedłożenie zaświadczenia o zarobkach, gdyż na jego podstawie aktualna kondycja finansowa obu firm nie mogła zostać ustalona. Dotyczy to również wyciągów z rachunków bankowych, które nie zostały przedłożone. Sąd argumentował, że choć w piśmie pełnomocnika z dnia 26 czerwca 2015 r. wskazano, że te zostały zablokowane to powyższe nie mogło stanowić wystarczającej przesłanki do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Sąd zauważył, że w razie zajęcia rachunku bankowego przedsiębiorcy, sąd na wniosek obowiązanego złożony w terminie tygodniowym od dnia doręczenia mu postanowienia o zabezpieczeniu określa, jakie kwoty można pobierać na bieżące wypłaty wynagrodzeń za pracę wraz z podatkiem od wynagrodzenia i innymi ustawowymi ciężarami, a także na bieżące koszty prowadzonej działalności gospodarczej (art. 7522 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego - t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.). Podobna zasada obowiązuje w postępowaniu zabezpieczającym prowadzonym przez organ administracji (art.166a § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1619 ze zm.). Sąd podniósł tym samym, że fakt zabezpieczenia rachunku bankowego nie jest tożsamy z niemożliwością korzystania przez zobowiązanego z rachunku bankowego, a tego typu blokada środków do oznaczonej wysokości nie oznacza niemożności korzystania z rachunku czy prowadzenia działalności gospodarczej (por. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 lutego 2014 r., sygn. akt II FZ 174/14, LEX nr 1450513 oraz z dnia 7 sierpnia 2014 r. sygn. akt I FZ 153/14, LEX nr 1501674). Skarżący w zażaleniu na powyższe postanowienie wniósł o jego zmianę poprzez przyznanie prawa pomocy ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. W uzasadnieniu zażalenia wskazano, że przytoczone przez Sąd kwoty wypracowane przez podmioty gospodarcze prowadzone bądź współprowadzono przez Skarżącego są jedynie przychodem a nie wypracowanym zyskiem. Poza tym do zażalenia dołączono kopie 3 wniosków o ogłoszenie upadłości: wniosku z dnia 2 sierpnia 2015 roku o ogłoszenie upadłości E. Sp. z ograniczona odpowiedzialnością i wspólnicy - Spółka komandytowa, wniosku z dnia 20 sierpnia 2015 r., o ogłoszenie upadłości E. Sp. z ograniczona odpowiedzialnością oraz wniosku z dnia 27 sierpnia 2015 r., O.S. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw, a zatem należało je oddalić. Stwierdzić należy, że Sąd I instancji skonfrontował oświadczenia Skarżącego z nadesłaną przez niego dokumentacją źródłową dotyczącą możliwości płatniczych i wyciągnął w tym zakresie stosowne wnioski. W pisemnych motywach zaskarżonego postanowienia o odmowie przyznania prawa pomocy Sąd zaprezentował względy, dla których uznał, że Strona nie wypełniła przesłanek zawartych w art. 246 § 1 p.p.s.a. warunkujących przyznanie Skarżącemu prawa pomocy. Z oceną dokonaną przez Sąd należy się co do zasady zgodzić. Naczelny Sąd Administracyjny przypomina, że w myśl art. 246 § 1 p.p.s.a. osobie fizycznej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym następuje gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z kolei w myśl art. 255 p.p.s.a. jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 252, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązania złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Jak podkreśla się w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. np. postanowienie z 31 marca 2005 r., I FZ 63/05, CBOSA) ciężar wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie skarżącej. Ocena przytoczonych przez nią okoliczności należy zaś do Sądu (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2005 r., FZ 760/04, CBOSA). Jeżeli natomiast strona postępowania nie dopełniła w całości lub w części obowiązku złożenia dodatkowego oświadczenia lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego, to fakt ten uzasadnia oddalenie wniosku o przyznanie prawa pomocy (por. postanowienie NSA z dnia 31 marca 2005 roku, II FZ 126/05 CBOSA). Oznacza to, że jeżeli wnioskodawca nie usunie opisanych powyżej wątpliwości Sądu, to uzasadniona jest odmowa przyznania prawa pomocy. Sytuacja taka miała miejsce w rozpoznawanej sprawie. Skarżący na wezwanie z dnia 21 maja 2015 roku nie nadesłał dodatkowych informacji ani dokumentów dotyczących wykazów wszystkich posiadanych przez Skarżącego rachunków bankowych. W odpowiedzi na to wezwanie pełnomocnik Skarżącego nadesłał do akt sprawy oświadczenie Skarżącego z dnia 26 czerwca 2015 r., (karta 56), że rachunki te zostały zablokowane oraz że w okresie poprzedzającym złożenie oświadczenia nie dokonywano na nich żadnych operacji. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego oświadczenie to nie poparte stosownymi dokumentami nie było wystarczające, by uznać że Skarżący wyjaśnił wszystkie wątpliwości co do stanu jego majątku oraz możliwości ponoszenia kosztów postępowania, na co zwrócił słusznie uwagę Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.