Postanowienie NSA z dnia 5 listopada 2015 r., sygn. I FZ 407/15

Prawo pomocy

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Arkadiusz Cudak (spr.), , , po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia K.C. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 28 sierpnia 2015 r. sygn. akt I SA/Rz 351/15 w zakresie oddalenia wniosku o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi K.C. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w R. z dnia 16 lutego 2015 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za październik 2010 r. postanawia: oddalić zażalenie

Uzasadnienie

I FZ 407/15

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2015 roku, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w sprawie o sygnaturze akt I SA/Rz 351/15, działając na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 roku, poz. 276 ze zm.,) dalej p.p.s.a., oddalił wniosek K.C. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym Sąd wskazał, że skarżący zwrócił się do Sądu o przyznanie mu prawa pomocy w zakresie częściowym, poprzez zwolnienie od kosztów sądowych, w sprawie w której wpis od skargi wynosi 500,00 zł. Podniósł, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną i dwiema małoletnimi córkami, a źródłem utrzymania rodziny jest prowadzona przez niego działalność gospodarcza, dochód z której określił na 2.000,00 zł miesięcznie brutto. Odnośnie posiadanego majątku podał, że obejmuje on jedynie dom o pow. 180 m2. Na wezwanie Sądu skarżący nadesłał kserokopie składanych przez siebie deklaracji VAT, z których wynika między innymi, że podstawa opodatkowania go podatkiem od towarów i usług, w marcu br. wyniosła 386 538 zł, w kwietniu 355 038, a w maju 2015 r. 342 116 zł. Do tego dołączył wykaz środków trwałych. Następnie, po upływie terminu do złożenia dodatkowego oświadczenia, złożył kolejne oświadczenie, w którym podał, że posiada dwa samochody, tj. Hondę CRV z 2010 r. i Mercedesa SL560 z 1988 r. Żona skarżącego nie jest aktywna zawodowo, a szczególnie duże obciążenie dla budżetu domowego stanowią wydatki na rehabilitację córki, przy czym skarżący nie sprecyzował w jakiej wielkości są to wydatki. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie oddalając wniosek wskazał, że skarżący uchylił się, mimo wezwania Sądu, od przedstawienia wykazu ponoszonych wydatków oraz wyciągów z rachunków bankowych. Nie pozwalało to na przyjęcie, że wykazał on spełnienie przez siebie przesłanek uzyskania wsparcia w postaci prawa pomocy. Poza tym Sąd argumentował również, że wysokość podstawy opodatkowania skarżącego podatkiem od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe, przekraczająca w każdym z tych okresów kwotę 270 000 zł (w grudniu 2014 r. podstawa opodatkowania wyniosła 611 872 zł) poddaje w wątpliwość, z uwagi na wielkość obrotu, a tym samym rozmiar prowadzonej działalności, jego twierdzenia odnośnie wysokości miesięcznych dochodów, które zadeklarował na kwotę 2 000 zł miesięcznie. W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący zarzucił naruszenie art. 246 § 1 p.p.s.a., poprzez odmowę przyznania skarżącemu częściowego prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, w zakresie zwolnienia skarżącego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, w sytuacji gdy stosownie do podanych przez skarżącego informacji wynikających z oświadczenia majątkowego nie jest on w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Wskazując na powyższy zarzut autor zażalenia wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zwolnienie skarżącego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw ani zarzutów, a zatem należało je oddalić. Z ogólnej zasady wyrażonej w art. 199 p.p.s.a. wynika, że każdy wnoszący sprawę do Sądu powinien liczyć się z koniecznością ponoszenia kosztów postępowania. Wymóg ponoszenia kosztów postępowania nie stanowi ograniczenia prawa do sądu i jest usprawiedliwiony koniecznością zapewnienia właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Przyznanie prawa pomocy, jako odstępstwo od tej zasady, stanowiące przerzucenie kosztów na ogół społeczeństwa, może być zastosowane jedynie w przypadkach wyjątkowych, kiedy strona wykaże w sposób jednoznaczny spełnienie przesłanek określonych w art. 246 p.p.s.a. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wielokrotnie podkreślano, że udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie środków na koszty sądowe jest rzeczywiście niemożliwe. Opłaty sądowe należy zaliczyć do danin publicznych, a zatem zwolnienie z tego rodzaju opłat stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, co wynika z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też zastosowanie tego wyjątku odnosi się do szczególnych sytuacji, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru tych wydatków na współobywateli. Z tych bowiem środków pochodzą dochody z budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia. Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku (por. postanowienie NSA z dnia 16 października 2012 roku I FZ 291/12 CBOSA). Art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. stanowi, że osoba fizyczna może domagać się przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast stosownie do § 1 pkt 2 powyższego artykułu przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym następuje, gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z kolei w myśl art. 255 p.p.s.a., jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 252, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązania złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Jak podkreśla się w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. postanowienie z 31 marca 2005 r., I FZ 63/05, CBOSA) ciężar wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie skarżącej. Ocena przytoczonych przez nią okoliczności należy zaś do Sądu (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2005 r., FZ 760/04,CBOSA). Jeżeli natomiast strona postępowania nie dopełniła w całości lub w części obowiązku złożenia dodatkowego oświadczenia lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego, to fakt ten uzasadnia oddalenie wniosku o przyznanie prawa pomocy (por. postanowienie NSA z dnia 31 marca 2005 roku, II FZ 126/05 CBOSA). Oznacza to, że jeżeli wnioskodawca nie usunie opisanych powyżej wątpliwości Sądu, to uzasadnione jest oddalenie wniosku o przyznanie prawa pomocy. Sytuacja taka miała miejsce w rozpoznawanej sprawie. Skarżący na wezwanie stanowiące wykonanie zarządzenia Sądu (karta 33) nie nadesłał wszystkich dodatkowych informacji ani dokumentów dotyczących jego sytuacji majątkowej, o czym choćby stanowią wskazane przez Sąd pierwszej instancji braki w zakresie miesięcznych wydatków skarżącego i jego rodziny, w tym kosztów rehabilitacji jednej z córek skarżącego. Słusznie więc w zaskarżonym postanowieniu uznano, że skarżący nie wykazał, jak wymaga tego przepis art. 246 §1 pkt 2 p.p.s.a., że spełnione zostały wymienione w tym przepisie przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. W zażaleniu nie podniesiono też żadnych nowych okoliczności, które podważałyby zaskarżone rozstrzygnięcie. Mając powyższe na względzie Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art.184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.