Wyrok NSA z dnia 12 grudnia 2013 r., sygn. I OSK 1094/12

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wiesław Morys (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Anna Lech Sędzia del. WSA Tamara Dziełakowska Protokolant asystent sędziego Agnieszka Chorab po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2013 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. S., W. K. i J. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 grudnia 2011 r. sygn. akt I SA/Wa 1467/11 w sprawie ze skargi J. S., W. K. i J. M. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [...] czerwca 2011 r. nr [...] w przedmiocie zawieszenia postępowania oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 1467/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę W. K., J. S. i J. M. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] czerwca 2011 r. w przedmiocie zawieszenia postępowania.

W jego uzasadnieniu Sąd podał, że zaskarżonym postanowieniem utrzymano w mocy postanowienie Prezydenta m. st. Warszawy z dnia [...] marca 2011 r. zawieszające z urzędu postępowanie administracyjne w przedmiocie rozpoznania wniosków o przyznanie prawa własności czasowej do gruntu - nieruchomości warszawskiej - położonego przy ul. M. Kolegium wskazało, że w/w nieruchomość stanowiła współwłasność Z. i Z. małżonków K., którzy 17 grudnia 1948 r. i 24 stycznia 1949 r. złożyli wnioski zawierające takie żądanie. Podania te nie zostały do dnia dzisiejszego rozpoznane. Zawieszając postępowanie na podstawie art. 97 § 1 pkt 1 i 4 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) do czasu ustalenia następstwa prawnego po J. N. i Z. N. (zmarłych następców prawnych wnioskodawców), organ I instancji wezwał strony postępowania do wystąpienia do właściwych sądów z wnioskiem o stwierdzenie nabycia praw do spadku po nich w terminie 6 miesięcy od daty otrzymania postanowienia. W jego ocenie nie jest możliwe wezwanie do udziału w postępowaniu administracyjnym spadkobierców, albowiem brak jest jakichkolwiek informacji na ich temat. Zatem od rozstrzygnięcia sądu powszechnego zależy ustalenie wszystkich stron postępowania, tj. wszystkich spadkobierców dawnych współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości. Zażalenie na to postanowienie złożyli W. K., J. S. i J. M., podnosząc że ustalenie spadkobierców czy kuratora spadku nie jest zagadnieniem wstępnym przewidzianym w art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. W sytuacji, gdy nie ma zastosowania ten przepis, nie ma również zastosowania art. 100 § 1 k.p.a. Ich zdaniem wszelkie czynności umożliwiające wydanie decyzji końcowej winien podjąć organ administracji. Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie podzieliło tej argumentacji i wskazało, że zgodnie z treścią art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a. organ administracji publicznej zawiesza postępowanie w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 k.p.a., a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe. Na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. organ administracji publicznej zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Natomiast art. 100 § 1 k.p.a. stanowi, że organ administracji publicznej, który zawiesił postępowanie z przyczyn określonych w art. 97 § 1 pkt 4, wystąpi równocześnie do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo wezwie stronę do wystąpienia o to w oznaczonym terminie, chyba że strona wykaże, że już zwróciła się w tej sprawie do właściwego organu lub sądu. W ocenie organu do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, tj. wniosków byłych właścicieli hipotecznych nieruchomości położonej przy ul. M., konieczny jest udział wszystkich współwłaścicieli bądź ich następców prawnych, będących stronami postępowania. Nie jest wiadomo organowi pierwszej instancji (mimo podjętych działań), kto zgodnie z art. 922 § 1 kodeksu cywilnego (dalej k.c.) wszedł w uprawnienia J. N. i Z. N. - następców prawnych poprzednich właścicieli. Kolegium wskazało, że jedynie sąd powszechny jest uprawniony do stwierdzenia nabycia praw do spadku, precyzując wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wielkość ich udziałów (art. 677 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, dalej k.p.c.). Organ podał, że jedynie osoby, które wylegitymują się postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku po współwłaścicielach nieruchomości, będą miały przymiot strony w niniejszym postępowaniu. Ustalenie zaś spadkobierców właścicieli nieruchomości nie jest obowiązkiem organu, gdyż nie ma on legitymacji czynnej przed sądem powszechnym do wystąpienia z takim wnioskiem. Powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 lipca 2009 r., sygn. akt I SA/Wa 29/09). Nadto, zgodnie z art. 30 § 5 k.p.a. organ administracji publicznej może wystąpić do sądu o ustanowienie kuratora nieobjętego spadku dopiero po ustaleniu, że spadkodawca nie żyje i nie ma spadkobierców ustawowych i testamentowych. Kolegium wyjaśniło, że ustawodawca nie pozostawił organom oceny, czy śmierć strony w toku postępowania administracyjnego ma wpływ na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, a zastosowanie art. 97 § 1 k.p.a. nie ma charakteru uznaniowego, bo stanowi o konieczności zawieszenia postępowania wobec zaistnienia okoliczności zawartych w treści wskazanego przepisu. Tylko wówczas nie zachodzi konieczność zawieszenia postępowania, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w sprawie jest możliwe, gdy postępowanie podlega umorzeniu na zasadzie art. 105 k.p.a., a nadto gdy zachodzą okoliczności z art. 30 § 5 k.p.a., tj. gdy znany jest zarządca bądź kurator spadku.