Wyrok NSA z dnia 24 kwietnia 2012 r., sygn. II OSK 164/11

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Małgorzata Dałkowska -Szary Sędziowie NSA Jerzy Stelmasiak (spr.) del. WSA Elżbieta Kremer Protokolant Hubert Sęczkowski po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2012r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej S.C. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 16 czerwca 2010 r. sygn. akt II SA/Gd 764/09 w sprawie ze skargi S.C. na decyzję Kierownika Urzędu Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] października 2009 r. nr [...] w przedmiocie przyznania uprawnień kombatanckich 1) oddala skargę kasacyjną 2) zasądza od S.C. na rzecz Kierownika Urzędu Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 16 czerwca 2010 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę S.C. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] października 2009 r. w przedmiocie przyznania uprawnień kombatanckich.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że zaskarżoną decyzją Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych utrzymał w mocy swoją decyzję przyznającą skarżącemu uprawnienia kombatanckie z tytułu działalności w organizacji niepodległościowej w okresie od lutego 1952 r. do sierpnia 1953 r.

Jako podstawę prawną organ wskazał art. 1 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że w dniu 9 marca 2009 r. do organu wpłynął przekazany przez Związek Więźniów Politycznych Okresu Komunistycznego 1939-1989 kwestionariusz skarżącego o przyznanie mu uprawnień kombatanckich z tytułu działalności w młodzieżowej organizacji niepodległościowej "Młoda Gwardia" w okresie od 1952 r. do grudnia 1953 r. W kwestionariuszu wskazano m.in., że skarżący z tytułu udziału w wyżej wymienionej organizacji przebywał w 1955 r. w areszcie PUBP. Z opisu tego wynika, że skarżący mając około jedenaście lat, nie godząc się z ówczesną rzeczywistością postanowił utworzyć organizację do walki z bolszewizmem. Inspiracją była lektura książki "Młoda Gwardia". Myślą o jej założeniu podzielił się z kolegą ze Szkoły Podstawowej w Dąbiu do której uczęszczał w tym czasie - F.K. Miało to miejsce na przełomie stycznia i lutego 1952 r. i z tego względu - jak wyjaśniono w życiorysie - skarżący przyjął datę 1 lutego 1952 r. jako datę założenia organizacji. Niebawem do organizacji przyjęte zostały inne osoby - K.S. i K.L.. Do końca 1951 r. do organizacji przystąpili również Z.S., S.K. i T.C., a na początku 1952 r. skład grupy powiększył się o E.S., M.S. oraz S.S. Wówczas to S.C. wraz z F.K. ustalili, że celem organizacji będzie odzyskanie wolności, zachowanie wiary ojców oraz indywidualnej własności. Jednocześnie podjęli decyzję, że organizacja będzie nosiła nazwę "Powstańcza Organizacja Armii Krajowej Rzeczypospolitej Polskiej" (kryptonim "Młoda Gwardia") i nawiązywać będzie do tradycji walk AK z okupantem. Członkowie organizacji spotykali się w niewykończonym budynku na skraju wsi. W trakcie spotkań ćwiczyli strzelanie z broni palnej (bez naboi). Wczesną wiosną 1952 r. członkowie organizacji złożyli uroczystą przysięgę. W dalszej części życiorysu S.C. szczegółowo opisał formy spotkań grupy, szkoleń strzeleckich, zadania dywersyjne, których podjęli się członkowie organizacji (m.in. likwidacja szkolnej wystawy dzieł Marksa, Engelsa, Lenina i Stalina) czy sposoby zdobywania broni. Wobec tego, że w skład organizacji wchodzili uczniowie Szkoły Podstawowej w Dąbiu, a dla większości z nich (7 osób) 1953 r. był ostatnim rokiem nauki w tej szkole, co wiązało się z koniecznością zdawania egzaminów, w dniu 3 maja 1953 r. skarżący jako dowódca poinformował członków grupy, że z tego względu działalność organizacji podlega zawieszeniu na okres do końca wakacji. Na ostatnim jeszcze jednym w tym okresie spotkaniu skarżący poinformował, że w przypadku gdy dostanie się do średniej szkoły w Gdańsku kierownictwo organizacji przejmie F.K., który mimo że będzie uczył się w Radzyniu Podlaskim będzie mógł nią kierować za pośrednictwem K.S. pozostającego w Dąbiu. Jak wynika z dalszej części życiorysu skarżący po wakacjach rozpoczął naukę w Technikum Budowy Okrętów w Gdańsku. Z kolei F.K. podjął naukę w szkole dla pracujących w Łukowie, gdzie mieszkał u rodziny. Po wyjeździe z Dąbia skarżący utrzymywał kontakt listowny z F.K. i K.S. (wymienili po około sześciu listów). Dalej skarżący opisał w życiorysie kilka spotkań z kolegami z organizacji, do których doszło w czasie przyjazdów skarżącego do rodzinnej miejscowości. Opisał spotkanie z okresu ferii świątecznych 1954 r. kiedy wraz z F.K. i K.S. usiłowali wyłowić z sadzawki dostrzeżony w niej karabin. Broń ta została wyłowiona w późniejszym czasie "gdy woda opadła". Z kolei w wakacje 1954 r. skarżący poinformowany został przez Z.S. o znalezieniu skrzynki amunicji, który ukrył ją w gospodarstwie F.K.. Jak wyjaśnił skarżący w życiorysie, w wakacje te "przeżywał radość nie tylko z rosnących zasobów arsenału, ale również z tego że organizacja się nie rozpada". Dalsze fakty z życia skarżącego opisane dokładnie w jego życiorysie korespondują z dokumentacją znajdującą się w aktach sprawy pozyskaną przez skarżącego z Instytutu Pamięci Narodowej. Wynika z niej, że w październiku 1955 r. Powiatowy Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego w Łukowie "przechwycił" prywatną korespondencję skarżącego z jego przyjacielem F.K.. W korespondencji tej snuto rozważania na temat reaktywacji działalności organizacji niepodległościowej, tj. antykomunistycznej i pozyskiwania do niej kolegów o zbliżonych poglądach z nowego otoczenia. Treść tych listów spowodowała ze strony Wojewódzkiego Urzędu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie oraz odpowiednika tego urzędu na szczeblu powiatowym w Łukowie szereg działań zmierzających do wykrycia i likwidacji "wrogiej działalności". Ustalono kontakty autorów listów w Dąbiu, poddano ich przesłuchaniom, wykryto i zniszczono odebraną F.K. broń. Z dokumentów IPN wynika, że Urząd Bezpieczeństwa przypisał sobie "rozbicie" organizacji w październiku i listopadzie 1955 r. i niedopuszczenie do jej reaktywacji (notatka służbowa z dnia 26 listopada 1955 r.). Jej członkowie w złożonych wówczas zeznaniach wskazywali na jej istnienie do momentu wyjazdu skarżącego i F.K. z Dąbia do szkół średnich. Wyjaśniali, że "organizacja zaprzestała swojej działalności bo K. i C. poszli do szkół", "organizacja przestała swojej działalności z tą chwilą kiedy C. wyjechał do Gdańska, a K. do Radzynia do szkół". Jako okres uczestnictwa w organizacji podawali lata 1952-1953, tj. do ukończenia przez organizatorów i większość jej członków szkoły podstawowej w Dąbiu. Również skarżący przesłuchiwany wówczas wskazywał: "Po przybyciu do Gdańska z osobami wymienionymi przeze mnie nie spotykałem się jak też korespondencji nie utrzymuję za wyjątkiem K.F., z którym, gdy jadę do Dąbia każdorazowo spotykam się oraz utrzymujemy kontakt korespondencyjny. W wymienionej korespondencji informujemy się nawzajem o moich zapatrywaniach ideologicznych na tematy zachodzących zmian u nas w kraju i sytuacji politycznej (...) - k. 74-75 akt. W dokumentach Urzędu Bezpieczeństwa wskazano, że z uwagi na młody wiek członków organizacji oraz brak sygnałów o ich dalszej działalności w porozumieniu z KP PZPR odstąpiono od kierowania sprawy do sądu, przeprowadzono rozmowy z ich rodzicami i sprawę postanowiono złożyć do archiwum (wniosek złożenia do archiwum z dnia 23 stycznia 1956 r. z adnotacją, że "przechodzące osoby w danej sprawie należy wciągnąć na skorowidz archiwalny" - k. 107-108).