Postanowienie NSA z dnia 19 kwietnia 2012 r., sygn. II FZ 303/12

Prawo pomocy

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Krzysztof Winiarski (spr.), , , po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia R.K. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 28 lutego 2012 r. sygn. akt I SA/Łd 1586/11 w zakresie prawa pomocy w sprawie ze skargi R.K. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia 14 listopada 2011 r. nr [...] w przedmiocie zaniechania poboru podatku rolnego postanawia: oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

II FZ 303/12

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 28 lutego 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w sprawie o sygnaturze akt I SA/Łd 1586/11, odmówił R.K. przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia 14 listopada 2011 roku w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie zaniechania poboru podatku rolnego. Skarżący, w odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w wysokości 100 zł zwrócił się z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata. W oświadczeniu o stanie rodzinnym majątku i dochodach złożonym na urzędowym formularzu PPF podniósł, że gospodarstwo domowe prowadzi samodzielnie. Źródłem jego utrzymania jest świadczenie rentowe w wysokości 657 zł, z którego opłaca lekarstwa wysokości 60 zł miesięcznie. Koszty przejazdu i ubezpieczenia określił w wysokości 50 zł miesięcznie. Oświadczył, iż jego wydatki na mieszkanie bez umowy najmu wynoszą 180 zł, zaś 450 zł pochłania egzekucja komornicza. Sąd dodał, że z akt sprawy wynika, że skarżący jest producentem rolnym zajmującym się hodowlą porzeczek na dzierżawionym gruncie. Średnia roczna dochodowość produkcji z tego tytułu z 3 lat poprzedzających klęskę wynosiła 43.300 zł, z tym, że w 2011 roku skarżący poniósł stratę z tego tytułu w wyniku wiosennych przymrozków. Z uwagi na fakt, że oświadczenie wnioskodawcy zawarte w formularzu PPF budziło wątpliwości Sądu, skarżący został zobowiązany do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez: nadesłanie zaświadczenia z właściwego urzędu skarbowego o wysokości dochodu osiągniętego przez skarżącego w roku 2010, lub odpisu zeznania podatkowego; nadesłanie wyciągów z posiadanych rachunków bankowych za ostatnie 2 miesiące, udokumentowanie wysokości wskazanego we wniosku o przyznanie prawa pomocy dochodu z tytułu świadczeń rentowych oraz dochodów z tytułu prowadzonej działalności rolniczej; udokumentowanie wysokości miesięcznych wydatków eksploatacyjnych gospodarstwa domowego (czynsze, opłaty eksploatacyjne, itp.), udokumentowanie wysokości potrąceń komorniczych, na które wskazuje w swoim wniosku, w terminie 7 dni pod rygorem odmowy przyznania prawa pomocy. W odpowiedzi na wezwanie podatnik nadesłał pismo, w którym oświadczył, że nie posiada stałego miejsca zamieszkania ani żądanych dokumentów, wysokość świadczenia rentowego jest stała i skarżący nie posiada dokumentu formalnego potwierdzającego jej wysokość. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi odmawiając przyznania skarżącemu prawa pomocy podniósł więc, że wnioskodawca nie wywiązał się z obowiązku nałożonego zarządzeniem wydanym w trybie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.,) dalej u.p.p.s.a. i nie przedstawił dokumentów potwierdzających posiadane na utrzymanie dochody, ani dokumentów obrazujących poziom dochodów z posiadanego gospodarstwa rolnego. W trakcie postępowania o przyznanie prawa pomocy nie udokumentował faktu zajęcia komorniczego i dokonywanych z jego tytułu potrąceń, na które wskazywał w formularzu PPF, ani też ponoszonych kosztów utrzymania. W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący domagał się jego zmiany poprzez przyznanie mu prawa pomocy w zakresie całkowitym. W uzasadnieniu zażalenia przedstawił stanowisko wskazujące, jak się wydaje, na prawo zastosowania wobec niego ulgi podatkowej w podatku rolnym. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw ani zarzutów, a zatem należało je oddalić. Stosownie do art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, dalej u.p.p.s.a.), osobie fizycznej prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym, jeżeli wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku koniecznego utrzymania siebie i rodziny. Wykazanie okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy, z punktu widzenia treści art. 246 § 1 u.p.p.s.a., należy do obowiązku podmiotu ubiegającego się o przyznanie tego prawa. Strona ma zatem powinność wykazania, że nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania lub ich części albo że nie ma adekwatnych środków na poniesienie tych kosztów. Sąd natomiast rozpoznając wniosek zobowiązany jest wskazać z jakich względów uznał, że żądanie strony zasługuje bądź nie zasługuje na uwzględnienie oraz w jakiej części. Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy należy z jednej strony uwzględnić wysokość kosztów postępowania, jakie strona musi ponieść, a z drugiej jej sytuację finansową, na którą składają się przede wszystkim uzyskiwane przez stronę dochody. Z kolei jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego strony lub budzi wątpliwości, strona na wezwanie Sądu ma obowiązek przedstawić dodatkowe oświadczenia bądź dokumenty dotyczące jej stanu majątkowego, co wynika z art. 255 u.p.p.s.a. Niewykonanie tego obowiązku skutkuje rozpoznaniem wniosku jedynie w oparciu o informacje przedstawione na urzędowym formularzu, które mogą okazać się niewystarczające do uznania że zachodzą przesłanki przyznania prawa pomocy. W rozpoznawanej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi rozpoznał wniosek podatnika w prawidłowy sposób, gdyż wydając objęte zażaleniem rozstrzygnięcie uzasadnił z jakich względów wskazał, że skarżący nie wykazał, że spełnia wymogi przyznania mu prawa pomocy, o których mowa w art. 246 § 1 u.p.p.s.a. Uzasadnienie Sądu w tym zakresie odpowiada wymogom o których mowa w art. 141 § 4 u.p.p.s.a. w związku z art. 166 tej ustawy. Świadczy to o rozpoznaniu przez Sąd wniosku podatnika o przyznanie prawa pomocy w sposób rzetelny i nie naruszający zasad postępowania. Sąd też słusznie zauważył, że skarżący nie przedstawił na wezwanie Sądu dodatkowych dokumentów ani nie złożył oświadczeń do czego był zobowiązany w związku z zarządzeniem z dnia 10 stycznia 2012 roku wydanym na podstawie art. 255 u.p.p.s.a. Sąd prawidłowo więc rozpoznał wniosek skarżącego i w oparciu o informacje przedstawione w urzędowym formularzu uznał, że skarżący nie spełnia ustawowych przesłanek przyznania mu prawa pomocy, o których mowa w art. 246 § 1 u.p.p.s.a. Przedstawione przez skarżącego w uzasadnieniu zażalenia argumenty na poparcie, jak się wydaje, zastosowania wobec niego ulgi podatkowej w podatku rolnym, nie mogły natomiast zostać poddane ocenie Sądu w obecnie prowadzonym postępowaniu zażaleniowym, gdyż nie dotyczyły jego przedmiotu. Rozpoznając zażalenie na postanowienie Sądu pierwszej instancji z dnia 28 lutego 2012 roku Naczelny Sąd Administracyjny zajmował się oceną prawidłowości decyzji Sądu w zakresie odmowy przyznania skarżącemu prawa pomocy. Natomiast zagadnienie dotyczące przyznania ulgi będzie mogło zostać poddane rozważaniom Sądu pierwszej instancji dopiero w rozpoznawczej fazie postępowania, o ile sprawie wywołanej wniesieniem przez skarżącego skargi zostanie nadany dalszy bieg.