Wyrok NSA z dnia 10 stycznia 2012 r., sygn. II FSK 1329/10

Fakt, iż Skarb Państwa był jedynym wierzycielem spółki nie może stanowić przeszkody w zastosowaniu art. 116 §1 Ordynacji podatkowej.

Teza urzędowa

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Kmieciak, Sędziowie: NSA Antoni Hanusz (sprawozdawca), del. NSA Jan Grzęda, Protokolant Szymon Mackiewicz, po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2012 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Q. J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 stycznia 2010 r. sygn. akt III SA/Wa 1856/09 w sprawie ze skargi Q. J. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 3 sierpnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie odpowiedzialności podatkowej członka zarządu za zaległości podatkowe spółki w podatku dochodowym od osób prawnych za 2002 r. 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Q. J. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w W. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego

Uzasadnienie

1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 stycznia 2010 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie o sygnaturze akt III SA/Wa 1856/09, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 roku Nr 153, poz. 1270 ze zm.,) dalej u.p.p.s.a., oddalił skargę Q.J. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 3 sierpnia 2009 roku w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej członka zarządu za zaległości podatkowe spółki w podatku dochodowym od osób prawnych za 2002 rok. Ze stanu sprawy przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji wynikało, że Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w W. na podstawie przepisów art. 207, art. 107 § 1 i § 2, art. 116 oraz art. 108 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 Nr 8, poz. 60 ze zm.; dalej jako "ustawa Ord. pod.") wydał decyzję orzekającą o odpowiedzialności skarżącego; Prezesa zarządu Spółki z o.o. "M" z siedzibą w W. z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2002 r. w kwocie 746.732, 00 zł oraz odsetek za zwłokę od powyższej zaległości w kwocie 558.975,00 zł. Organ pierwszej instancji wskazał, iż w sprawie miał zastosowanie art. 116 § 1 ustawy Ord. pod., zgodnie z którym za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, chyba że członek zarządu wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości (układowe) albo, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy bądź też wskaże on mienie, z którego egzekucja jest możliwa. Zgodnie z danymi zawartymi w rejestrze handlowym w okresie, którego dotyczy przedmiotowa zaległość podatkowa skarżący pełnił funkcję członka zarządu spółki. Organ stwierdził, iż postępowanie egzekucyjne wobec spółki, okazało się bezskuteczne, bowiem spółka nie posiada żadnego majątku a egzekucja z rachunków bankowych w [...] okazała się nieskuteczna, gdyż banki te poinformowały, że nie prowadzą rachunków tej spółki. Ponadto, organ wyjaśnił, że z poczynionych ustaleń wynikało, iż spółka nie prowadzi działalności gospodarczej pod wskazanym adresem w W., przy ul. [...]. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia pierwszej instancji wskazano również, że zaległość spółki wynikała z uprzednio wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w W. decyzji z dnia 4 kwietnia 2008r., którą organ ten uchylił decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w W. z dnia 31 października 2007 r. i określił zobowiązanie Sp. z o. o. "M" w podatku dochodowym od osób prawnych za 2002r. w wysokości 746.732,00 zł. Dyrektor Izby Skarbowej w W. decyzją z dnia 3 sierpnia 2009 r. utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. 2. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyniku przeprowadzenia sądowej kontroli objętej skargą decyzji ocenił, że nie narusza ona prawa. Uznał, że w sprawie jest bezsporne, iż skarżący pełnił funkcję prezesa zarządu spółki w czasie, kiedy powstały zobowiązania objęte zaskarżoną decyzją. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynikało także, iż organ egzekucyjny prowadził postępowanie egzekucyjne wobec spółki. W dniu 21 listopada 2007 r. został wystawiony przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w W. tytuł wykonawczy Nr [...] (pod numerem dokumentu [...]), któremu nadano klauzulę wykonalności, będącą podstawą wszczęcia egzekucji do składników majątkowych należących do ww. dłużnika. Sąd analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy uznał, iż organ podatkowy pierwszej instancji podjął wystarczające działania celem ustalenia majątku spółki oraz możliwości spłaty zaległości przez Spółkę. Nie ulegało też wątpliwości, iż spółka w chwili podjęcia czynności egzekucyjnych nie posiadała majątku, z którego możliwa byłaby egzekucja administracyjna. Tym samym Sąd uznał, iż organ egzekucyjny wykazał bezskuteczność egzekucji wobec spółki przez co wypełnił przesłankę konieczną do przeniesienia odpowiedzialności podatkowej na osobę trzecią. Odnosząc się do zarzutów pełnomocnika skarżącego co do braku prowadzenia postępowania w sprawie przeniesienia odpowiedzialności za zaległości spółki prowadzanego wobec wszystkich członków zarządu w ramach solidarnej odpowiedzialności Sąd uznał, iż w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie zasługiwały one na uwzględnienie. Sąd przyznał rację organom podatkowym, iż w przedmiotowej sprawie zachowany został subsydiarny charakter przenoszenia odpowiedzialności zgodny z art. 116 § 1 ustawy Ord. pod., bowiem postępowanie przenoszące odpowiedzialność na osobę trzecią , skarżącego, zostało wszczęte po wydaniu decyzji podatkowej w stosunku do dłużnika pierwotnego - Spółki z o. o. "M" określającej zobowiązanie w podatku dochodowym od osób prawnych za 2002 r. Z akt sprawy wynikało także, że organ podatkowy pierwszej instancji wszczął postępowanie do wszystkich członków zarządu spółki, którzy pełnili swoje obowiązki w okresie upływu terminu płatności zobowiązania spółki w podatku dochodowym od osób prawnych za 2002 r. W skład zarządu spółki w dacie powstania zaległości spółki z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2002 r., tj. w dniu 1 kwietnia 2003 r. oprócz Skarżącego wchodzili również: p. Y.R., i p. D.W. W stosunku do p. Y.R., który w ww. okresie sprawował funkcję wiceprezesa prezesa zarządu Sp. z o. o. "M", postanowieniem z dnia 12 marca 2008 r. zostało wszczęte z urzędu postępowanie w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej zakończone wydaniem w dniu 30 września 2008 r. decyzji określającej odpowiedzialność za zaległości spółki. Natomiast w stosunku do p. D.W., która pełniła funkcję wiceprezesa zarządu "M" Sp. z o. o., Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w W. podjął postanowieniem z dnia 13 października 2008 r. postępowanie w zakresie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej za zaległość podatkową Sp. z o. o. "M" z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2002r., jednakże do chwili obecnej przedmiotowe postępowanie nie zostało zakończone. Zgodnie z pismem z Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA, ostatni adresem pobytu stałego p. D.W. jest Chińska Republika Ludowa. Z akt sprawy wynikało także, iż przesyłki pocztowe wysyłane na adres pobytu czasowego w Polsce ww. osoby nie były niepodejmowane przez adresata. Sąd po przeanalizowaniu powyższych okoliczności uznał, iż organy podatkowe prowadząc równoległe postępowania do wszystkich członków zarządu nie naruszyły dyspozycji art. 116 § 1 ustawy Ord. pod. Oceniając powyższe działania organów Sąd nie dopatrzył się sprzeczności ze stanowiskiem wyrażonym w uchwale NSA z dnia 9 marca 2009 r. sygn. akt I FPS 4/08, w której Sąd wskazał na obowiązek prowadzenia postępowań w odniesieniu do wszystkich członków zarządu pełniących swoje funkcje w dacie powstania zaległości. Sąd stwierdził, że przyjąć należy, że postępowanie winno być wszczęte i prowadzone przeciwko wszystkim osobom, które w danym przypadku mogą ponosić odpowiedzialność w myśl art. 116 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa. Sąd zgodził się z Dyrektorem Izby Skarbowej w W., iż w sprawie zostały wszczęte wobec wszystkich członków zarządu spółki "M." postępowania w sprawie orzeczenia odpowiedzialności podatkowej za zaległość spółki w podatku dochodowym od osób prawnych, co oznacza spełnienie warunku solidarności odpowiedzialności wynikającego z art. 116 § 1 ustawy Ord. pod. Sąd dodał, że pełnomocnik skarżącego podniósł także, iż postępowanie upadłościowe nie mogło być prowadzone wobec spółki z uwagi na to, iż jedynym jej wierzycielem był Skarb państwa. Zatem Spółka nie mogła złożyć skutecznego wniosku o ogłoszenie jej upadłości. Odnosząc się do powyższego zarzutu Sąd podniósł, że pełnomocnik procesowy skarżącego nie uzasadnił wpływu podniesionej okoliczności na przesłanki odpowiedzialności z przepisu art. 116 ustawy Ord. pod. Strona skarżąca nie przedstawiła argumentacji merytorycznej zależności braku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez Spółkę na przesłanki egzenoracyjne określone w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a i b ustawy Ord. pod. 3. W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżący zaskarżył wskazany powyżej wyrok w całości zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, polegające na błędnej jego wykładni i niewłaściwym zastosowaniu art. 1.1, 10, 11 i innych ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535), do oceny przesłanek zdolności upadłościowej spółki z o.o. M. w kontekście odpowiedzialności członków zarządu tej spółki za jej zobowiązania podatkowe na zasadzie art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej. Podniesiono także, że naruszony został art. 116 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej przez przyjęcie zaskarżonym orzeczeniem, że skarżący jako były członek zarządu spółki ponosi odpowiedzialność za niezapłacone zobowiązania podatkowe, nadto pominięcie solidarnej ewentualnej odpowiedzialności mojego mocodawcy wspólnie z pozostałymi członkami zarządu za zobowiązania spółki, a tym samym wykreowanie decyzją podatkową samoistnej odpowiedzialności skarżącego. Wskazano też na wydanie decyzji przed ostatecznym rozstrzygnięciem decyzji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych za zaległości tej spółki za rok 2002. Wreszcie wskazano na naruszenie art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej poprzez przyjęcie, że nie nastąpiło przedawnienie prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej za zobowiązania podatkowe. W drugiej grupie zarzutów przedstawione zostały uchybienia przepisów prawa procesowego. Wskazano na naruszenie art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych, w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c), art. 106 § 3, art. 135 i art. 141 § 4 u.p.p.s.a. w związku z art. 120, art. 121 § 1, art. 122, art. 124, art. 127, art. 180, art. 181, art. 188, art. 191, art. 194 § 1, art. 210 § 1 pkt 6 , art. 210 § 4, art. 233 § 1 pkt 1 oraz art. 233 § 1 pkt 2 lit. a) Ordynacji podatkowej. Do tego naruszenia dojść miało poprzez przyjęcie przez Sąd, że organy podatkowe zebrany w sprawie materiał dowodowy rozpatrzyły rzetelnie i w sposób wyczerpujący, podczas gdy dowody zostały ocenione wybiórczo, subiektywnie i w sposób dowolny. Sąd miał tez dokonać błędnej, wykraczającej poza ramy prawa, oceny dowodów zgromadzonych w sprawie. Sąd miał też niesłusznie przyjąć, że decyzje w rozpoznawanej sprawie zostały wydane na podstawie prawidłowo zebranego materiału dowodowego, który uzasadnia oceny i rozstrzygnięcia w sprawie. To stanowisko doprowadzić też miało do błędnej oceny stanu faktycznego i wynikających z niej wniosków wywiedzionych przez organy podatkowe, a w rezultacie do wydania wadliwego orzeczenia w sprawie. Wskazując na powyższe zarzuty autor skargi kasacyjnej domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. 4. Rozpoznając niniejszą skargę Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, wobec czego podlega oddaleniu. W pierwszej kolejności należy ustosunkować się do zarzutów dotyczących naruszenia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przepisów postępowania. Do przepisów tych autor skargi kasacyjnej zaliczył normy regulujące ustrój sądów administracyjnych, wskazując na uchybienie przez ten Sąd przepisom art. 1 §1 i art. 2 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych w związku z treścią przepisów zawartych w art. 145 § 1 pkt 1 lit c), art. 106 § 3 i art. 135 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (u.p.p.s.a). Natomiast zarzut naruszenia art. 141 § 4 u.p.p.s.a powiązano z kolei z uchybieniem przez Sąd administracyjny pierwszej instancji licznym przepisom Ordynacji podatkowej.