Wyrok NSA z dnia 26 lutego 2008 r., sygn. I OSK 234/07

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) Sędziowie NSA del. WSA Arkadiusz Despot-Mładanowicz Izabella Kulig-Maciszewska Protokolant Michał Zawadzki po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2008r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 10 października 2006 r. sygn. akt II SA/Ke 1093/05 w sprawie ze skargi J. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji w części o przejęciu na własność Państwa w zamian za emeryturę gospodarstwa rolnego wraz z budynkiem mieszkalnym oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach wyrokiem z 10 października 2006 r., sygn. akt II SA/Ke 1093/05 oddalił skargę J. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z [...] nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w J. z [...] w części dotyczącej działki nr [...] o pow. [...] ha. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji, będąc postępowaniem nadzwyczajnym, służy wyeliminowaniu z obrotu prawnego takiej decyzji ostatecznej, która obarczona jest jedną z kwalifikowanych wad, wymienionych w art. 156 § l kpa. Podkreślił, że w sprawie niniejszej spór sprowadza się do tego, czy Naczelnik Miasta i Gminy w J. decyzją z dnia [...] [...] orzekając o przejęciu na własność Państwa w zamian za emeryturę gospodarstwa rolnego należącego do wnioskodawców, o pow. [...] ha położonego we wsi Ł. i w J. z budynkiem mieszkalnym położonym przy ul. [...], bez pozostałych budynków wchodzących w skład tego gospodarstwa dopuścił się naruszenia prawa, poprzez orzeczenie o przejęciu działki nr [...] o pow. [...] ha, które można zakwalifikować jako "rażące naruszenie prawa", o jakim mowa w art. 156 § 1 pkt. 2 kpa

Postępowanie administracyjne prowadzone w powyższym trybie jest postępowaniem nadzwyczajnym, wyjątkowym środkiem weryfikacji decyzji administracyjnej. Za takim stanowiskiem, co do nadzwyczajnego charakteru tego postępowania przemawia ustanowiona w art. 16 § 1 zd. 1 kpa zasada stabilności decyzji ostatecznych, a także wyrażona w zdaniu 2 tego przepisu reguła, że uchylenie lub zmiana takich decyzji stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kpa. Jedną z przesłanek stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej jest ustalenie, że została wydana z rażącym naruszeniem prawa, przy czym z takim naruszeniem prawa nie może być utożsamiane każde, nawet oczywiste naruszenie prawa. Nie każde bowiem naruszenie prawa dyskwalifikuje decyzję administracyjną w takim stopniu, że niezbędne jest jej wyeliminowanie z obrotu prawnego w taki sposób, jak gdyby nigdy nie została wydana. W orzecznictwie NSA i SN powszechnie przyjmuje się, że rażące naruszenie prawa to takie naruszenie, które z uwagi na wywołane skutki jest jednoznaczne w znaczeniu wadliwości rozstrzygnięcia oraz tylko takie naruszenie w wyniku którego powstają skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia wymagań praworządności. W konsekwencji stwierdzenie nieważności może dotyczyć tylko przypadków ewidentnego bezprawia, które nigdy nie można usprawiedliwić (por. wyrok NSA z 4.07.1996 r. II SA1621/95, wyrok SN z 22.10.1987 r., IIICRN 314/87, publik. OSP z 1989 r. z. 1 poz. 4). Przy tak zdefiniowanym pojęciu "rażącego naruszenia prawa" brak podstaw do zakwestionowania oceny organu, że nie zachodziły przesłanki do stwierdzenia - w oparciu o art. 156 § 1 pkt. 2 kpa nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w J. z dnia [...] w części żądanej przez skarżącą. Jako podstawę prawną tej decyzji wskazano przepisy art. 1, 22, 45, 50, 51, 52 ust.2 i 55 ust. 2 ustawy z dnia 27.10.1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32 poz. 140) oraz § 41 rozporządzenia Rady Ministrów z 9.12.1977 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. nr 37, poz. 166). Za trafne uznano stanowisko Kolegium zaprezentowane w zaskarżonej decyzji, że w sprawie nie została spełniona przesłanka rażącego naruszenia prawa określona w art. 156 § 1 pkt. 2 kpa, skutkująca koniecznością wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w J.. Jak wynika z akt sprawy, przejęcie przedmiotowego gospodarstwa rolnego wraz z budynkiem mieszkalny położonym przy ul. [...], nastąpiło na podstawie wniosku z dnia [...], którym S. i J. małżonkowie G. wystąpili do Urzędu Miasta i Gminy w J. o przejęcie na rzecz Skarbu Państwa, w zamian za emeryturę, gospodarstwa rolnego wraz z budynkiem przy ul. [...] nr [...]. Z treści wniosku (podpisanego przez oboje małżonków) wynika, że chcą pozostawić dla siebie nieruchomość znajdującą się przy ul. [...] oraz budynki położone przy ul. [...], tj. stodołę i kurnik. Przepisy ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, stanowiące podstawę prawną wydania decyzji o przejęciu gospodarstwa przez Naczelnika Miasta i Gminy J., przewidywały możliwość pozostawienia przez wnioskodawców wszystkich budynków wchodzących w skład tego gospodarstwa (art. 51 ust. 1, 2 i 3). Z możliwości tej małżonkowie nie skorzystali, albowiem takiego wniosku nie złożyli. Nie odwołali się również od decyzji o przejęciu gospodarstwa rolnego. Decyzją z dnia [...] orzeczono o przejęciu gospodarstwa rolnego należącego do wnioskodawców, o pow. [...] ha położonego we wsi Ł. i w J. z budynkiem mieszkalnym położonym przy ul. [...], bez pozostałych budynków wchodzących w skład tego gospodarstwa. Wartość przejmowanego gospodarstwa określono na kwotę [...] zł, w tym wartość gruntów ustalono na kwotę - [...] zł, zaś wartość budynku na kwotę [...] zł. W decyzji stwierdzono, że przejęte gospodarstwo obciążone jest zadłużeniami - na nieruchomości zabezpieczona była hipoteka na rzecz Skarbu Państwa tytułem remontu na kwotę [...] zł. W aktach sprawy znajduje się oświadczenie z dnia [...] podpisane przez J. G., z którego treści wynika, że małżonkowie G. przekazują gospodarstwo wraz z budynkiem przy ul. [...]. Zaś z decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z [...] o przyznaniu rolnikom emerytury wynika, że podstawa wymiaru emerytury podlegała zwiększeniu m.in. z racji powierzchni przekazywanego gospodarstwa oraz przekazania budynku.