Wyrok NSA z dnia 1 grudnia 2005 r., sygn. II FSK 1247/05

Zgodnie z przepisem art. 26 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f (w brzmieniu obowiązującym w 2000 r.) podstawę obliczenia podatku stanowił dochód po odliczeniu kwoty wydatków poniesionych w roku podatkowym na budowę własnego lub stanowiącego współwłasność budynku mieszkalnego wielorodzinnego, przeznaczeniem znajdujących się w nim co najmniej pięciu lokali na wynajem oraz wydatków na zakup działki pod budowę tego budynku. Użyte w tym przepisie sformułowania wydatków poniesionych w roku podatkowym" i wydatków na zakup" oznaczają poniesienie wydatku rozumianego jako określona suma pieniędzy wydana na cele preferowanie przez ustawę podatkową. Muszą to być wydatki poniesione w tym roku podatkowym, w którym dokonano ich odliczenia do wysokości limitów kwotowo określonych w ustawie. Nie może to być przewidywane w przyszłości obciążenie tego rodzaju wydatkami.

Wyrokiem z dnia 13 maja 2005 r. sygn. akt I SA/Lu 424/04 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę Ireny i Wojciecha U. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie z dnia 12 lipca 2004 r. Nr PD.3-4117/62/04 w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2000 r.W uzasadnieniu wyroku opisując dotychczasowy przebieg postępowania wyjaśniono, że decyzją z dnia 12 lipca 2004 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Lublinie utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w Lublinie z dnia 27 lutego 2004 r. Nr D-2/4110/26/04 określającą Irenie U. i Wojciechowi U. zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 r. w kwocie 68.909.50 zł. Podstawę faktyczną tego rozstrzygnięcia stanowiło zakwestionowanie wykazanego w zeznaniu podatkowym PIT-37 odliczenia od dochodu kwoty 100.000 zł z tytułu wydatków związanych z budową na wynajem mieszkań w budynku wielorodzinnym.

W ocenie organów podatkowych obu instancji poniesione wydatku nie mieściły się w zakresie, który został określony w art. 26 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.).Wykazany w zeznaniu wydatek miał być poniesiony na podstawie zawartej w formie aktu notarialnego z dnia 30 grudnia 2000 r. z L. sp. z o.o. w L. umowy sprzedaży udziału w nieruchomości w celu prowadzenia wspólnej inwestycji polegającej na wybudowaniu wielorodzinnego budynku mieszkalnego z przeznaczeniem znajdujących się w nim lokali mieszkalnych na wynajem, przy czym z treści tej umowy wynikało (§ 7 ust. 1a i ust. 2a), że w 2000 r. podatnik zobowiązany był wpłacić I ratę należności za nabycie udziału w nieruchomości i kosztów budowy oraz wyposażenia przypadających mu lokali w łącznej kwocie 100.000,00 zł. Zapłata tej kwoty, zgodnie z § 7 ust. 5 umowy, dokonana miała być w dniu jej zawarcia poprzez zaliczenia należności w przedwstępnej umowie sprzedaży udziałów w spółce I. na rzecz L., zawartej również w dniu 30 grudnia 2000 r. Zgodnie z tą umową L. zobowiązywało się do zakupu należących do WojciechaU. 110 udziałów w spółce I. za 1350 000 zł i na poczet ceny tych udziałów L. wpłacić miało zadatek w kwocie 200.000 zł, z tym ze kwota 100.000 zł płatna była w dniu 30 grudnia 2000 r.(§ 2 ust. 2a umowy przyrzeczenia). Zapłata II raty należności za nabycie udziału w nieruchomości i budowę lokali (w kwocie 369.375 zł) - nastąpić miała do 5 lipca 2001 r. (§ 7 ust. 1b i ust. 2b aktu notarialnego), a w aneksie z dnia 28 czerwca 2001 r. do umowy przyrzeczenia sprzedaży udziałów w spółce I. strony ustaliły, że I. zapłaci do dnia 5 lipca 2001 r. kwotę 369.375 zł na poczet ceny nabycia udziałów w spółce, przy czym zapłata tej kwoty następowała przez potrącenie wierzytelności Wojciecha U. z wierzytelnością L. wynikającą z § 7 ust. 1b i ust. 2b umowy sprzedaży udziału w nieruchomości.Umowa przyrzeczenia sprzedaży udziałów w spółce I. rozwiązana zostałana skutek odstąpienia od umowy przez Wojciecha U. (w dniu 16 maja 2002 r.) i zgodnie z § 8 aneksu do tej umowy z dnia 30 stycznia 2002 r. L. nie mogło domagać się zwrotu żadnych świadczeń poczynionych w toku jej obowiązywania, a wszelkie dokonane przez L. wpłaty i udział w nieruchomości przeszły na rzecz Wojciecha U. jako zadatek.W ocenie organu odwoławczego, analiza zawartych przez podatnika umów z L potwierdziła stanowisko organu I instancji, że podatnicy nabyli udział w nieruchomości - są współużytkownikami wieczystymi gruntu i współwłaścicielami budynku mieszkalnego oraz wynajmują wybudowane lokale mieszkalne, lecz z nabyciem nieruchomości nie były związane jakiekolwiek wydatki w 2000 r., gdyż nabycie było skutkiem zatrzymania udziału w nieruchomości jako zadatek, a nie skutkiem kompensaty wzajemnych zobowiązań podatnika i L. Zdaniem organu odwoławczego, fakt zaksięgowania i ujęcia w bilansie przez L. rozliczeń z podatnikiem w formie kompensaty (potrącenia wzajemnych wierzytelności) jest wewnętrzną sprawą tej Spółki i nie może mieć wpływu na rozstrzygniecie sprawy podatkowej, tym bardziej, że wystawione przez Spółkę faktury dokumentujące wydatek na budowę budynku z lokalami na wynajem i ich wyposażenie wskazują jako formę zapłaty przelew, a nie kompensatę. Wyjaśniono, że złożona na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego opinia prawna potwierdzająca nabycie przez podatnika prawa do odliczenia wydatku poniesionego w formie potrącenia wzajemnych wierzytelności, pomija istotną okoliczność, że zgodnie z wolą stron obu umów udział w nieruchomości nabyty został jako zadatek, a więc bez poniesienia wydatku.Zdaniem organu jego ocenę potwierdza również materiał dowodowy zgromadzony w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w L. z powództwa podatników przeciwko L. (obecnie F.) o zapłatę, w której pozwany zgłaszając zarzut potrącenia kwestionuje wszystkie wzajemne rozliczenia stron wynikające z powyższych umów.