Wyrok NSA z dnia 3 grudnia 2004 r., sygn. FSK 346/04

W dacie przeprowadzenia rozprawy i wydawania wyroku skarżąca miała ukończone 18 lat, a zatem była pełnoletnia i nie mogła być reprezentowana przez ojca, który utracił przymiot przedstawiciela ustawowego. Pomimo tego nie była ona prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy, co spowodowało, iż nie uczestniczyła ona w rozprawie przed Sądem. Takie naruszenie przepisów postępowania wskazuje na to, że strona została pozbawiona możliwości obrony swych praw określonych w art. 183 § 2 pkt 5 ustawy z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Wyrokiem z dnia 3.06.2003 r. sygn. akt SA/Rz 265/03 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie, uchylił decyzję Izby Skarbowej w Rzeszowie z dnia 19.03.2001 r. nr IS.I/2/823-2-12/2001 w przedmiocie zobowiązania w podatku od spadków i darowizn. Z uzasadnienia ww. orzeczenia wynikają następujące ustalenia faktyczne i prawne:

W dniu 27.10.2000 r. Eugeniusz C. działając imieniem małoletniej Eweliny C. złożył zeznanie uzupełniające, z którego wynikało, że oprócz rzeczy i praw majątkowych wymienionych w zeznaniu z dnia 26.01.2000 r. małoletnia nabyła udział w prawie do rekompensaty pieniężnej w banku P. S.A. w kwocie 4.869,86 zł. W związku z powyższym Urząd Skarbowy w Tarnobrzegu po wznowieniu postępowania decyzją z dnia 8.12.2000 r. nr US.YI-RSD-2019/99 uchylił w całości decyzję ostateczną z dnia 21.09.2000 r. w sprawie podatku od nabycia spadku po zmarłej Marii Reginie S. i ustalił podatek w kwocie 267,10 zł. Stosownie do treści art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 1997 r. nr 16, poz. 89 ze zm.) obowiązek podatkowy powstaje - przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku. Jeżeli nabycie spadku nie zostało zgłoszone do opodatkowania, ale zostało stwierdzone postanowieniem sądu, to obowiązek podatkowy powstaje nie z chwilą przyjęcia spadku (art. 6 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy), lecz z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 6 ust. 4 tej ustawy). W niniejszej sprawie organ podatkowy I instancji przyjął, że obowiązek podatkowy powstał w dniu 14.12.1999 r., gdyż w tym dniu uprawomocniło się postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Ustalając kwotę wolną od podatku zastosowano przepis art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy w wysokości określonej rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 7.04.1997 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 34, poz. 209), obowiązujące w dniu 14.12.1999 r. Prawo do rekompensaty pieniężnej istniało w dniu śmierci spadkodawcy (rekompensata przysługiwała spadkodawcy) i okoliczność wypłacenia rekompensaty spadkobiercom, w terminie określonym dla uprawnionych, nie powoduje przesunięcia chwili powstania obowiązku podatkowego na dzień jej wypłaty. Zatem uzasadnione było przyjęcie przez Urząd Skarbowy kwot wolnych oraz skal podatkowych obowiązujących na dzień 14.12.1999 r., z uwagi na zapis art. 15 ust. 3 powołanej ustawy, zgodnie z którym przy ustalaniu wysokości podatku przyjmuje się kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych określone w art. 9 ust. 1 (kwoty wolne dla poszczególnych grup podatkowych) oraz przedziały nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu (skale podatkowe), w wysokości obowiązującej w dniu powstania obowiązku podatkowego. Dlatego też brak jest podstaw do uwzględnienia przedstawionego w odwołaniu żądania, aby decyzję w części dotyczącej rekompensaty wydać w oparciu o rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18.02.2000 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od spadków (Dz. U. nr 13, poz. 169).