Wyrok NSA z dnia 1 września 2004 r., sygn. FSK 187/04

Przychody z tytułu zachowku podlegały w 2000 r. opodatkowaniu na podstawie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416 ze zm./, a nie na podstawie ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn /t.j. Dz.U. 1997 nr 16 poz. 89 ze zm./.

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Macieja Ch.-Ch. od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodka Zamiejscowego w Katowicach z dnia 15 marca 2002 r. I SA/Ka 177/01 w sprawie ze skargi Macieja Ch. - Ch. na decyzję Izby Skarbowej w K. z dnia 28 listopada 2000 r. (...) w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie podatku od spadków i darowizn - oddala skargę kasacyjną.

UZASADNIENIE

Pełnomocnik Macieja Ch.-Ch. wniosła w dniu 30 stycznia 2004 r. skargę kasacyjną od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z dnia 15 marca 2002 r. I SA/Ka 177/01 oddalającego skargę na decyzję Izby Skarbowej w K. z dnia 28 listopada 2000 r. w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie podatku od spadków i darowizn. Wyrok ten został wydany na tle następujące stanu sprawy:

Decyzją z dnia 1 września 2000 r. (...) Pierwszy Urząd Skarbowy w G. umorzył, jako bezprzedmiotowe postępowanie wszczęte na wniosek Macieja Ch.-Ch. w sprawie opodatkowania zachowku podatkiem od spadków i darowizn,. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał przepisy art. 107 i art. 208 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa /Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm. oraz art. 1, art. 6, art. 7 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn /t.j. Dz.U. 1997 nr 16 poz. 89 ze zm./. W uzasadnieniu stwierdził, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu tym podatkiem podlega m.in. nabycie praw majątkowych w drodze spadku lub darowizny. Pojęcie "w drodze spadku" winno być interpretowane w nawiązaniu do przepisu art. 6 ust. 1 tej ustawy, który określa chwilę powstania obowiązku podatkowego. Ten obowiązek powstaje przy nabyciu w drodze dziedziczenia, z chwila przyjęcia spadku, przy nabyciu w drodze zapisu lub dalszego zapisu, z datą ogłoszenia testamentu, a przy nabyciu z polecenia testamentowego, z chwilą wykonania tego polecenia. Organ podatkowy wyjaśnił, że instytucja zachowku, chroniąca interesy najbliższych członków rodziny spadkodawcy ogranicza swobodę testowania. Wybór formy zachowku pozostawiono jednak spadkodawcy, który zgodnie z przepisem art. 991 par. 1 ustawy Kodeks cywilny może przyznać go uprawnionemu w formie darowizny, w drodze powołania do spadku lub też w postaci zapisu. Nabycie praw majątkowych w jednej z tych form podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Jeśli jednak spadkodawca nie rozporządził w ten sposób, to spadkodawca uprawniony do zachowku może wystąpić z roszczeniem o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku lub jego uzupełnienia względem spadkobiercy powołanego do dziedziczenia. Zgodnie z art. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn, wypłaty z tytułu zachowku zaliczają się do ciężarów spadku. Z powyższych regulacji organ podatkowy wyprowadził wniosek, że jest wyłączony z opodatkowania ustawą od spadków i darowizn.