Wyrok NSA z dnia 15 października 2004 r., sygn. FSK 617/04

1. Uprawnienie do zaliczenia na poczet podatku od umów nowych spółek podatku wcześniej zapłaconego od umowy spółki, na bazie kapitału którego te spółki powstały, dotyczyło następstwa prawnego polegającego na przekształceniu innej spółki lub połączeniu się innych spółek /art. 1 ust. 7 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - Dz.U. nr 86 poz. 959 ze zm./ albo przejęciu przez Spółkę całego majątku innej spółki lub spółek /art. 1 ust. 8 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych/. Instytucje łączenia i przekształcania spółek nie mogą być utożsamiane z ich podziałem. Do każdej z nich odnosi się odrębny dział w tytule IV kodeksu spółek handlowych "Łączenie, podział i przekształcania spółek". Także regulacja zawarta w rozdziale 14 działu III Ordynacji podatkowej w 2002 r. wskazywała na odmienne traktowanie przez ustawodawcę sytuacji podatkowoprawnej podmiotów powstałych w wyniku łączenia, przekształcania i podziału spółek. Z podobnych względów także unormowania zawartego w art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, dotyczącego zmiany umowy spółki nie można zastosować do spółki powstałej w wyniku podziału innej spółki. Uprawnienia, o których mowa w art. 1 ust. 7, 8 czy art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych mają charakter ulg podatkowych. Z tego powodu, biorąc pod uwagę wynikającą z art. 84 Konstytucji zasadę powszechności opodatkowania, zawierająca je regulacja nie może podlegać wykładni rozszerzającej, modyfikującej literalne brzmienie tych przepisów.

Sąd nie ma podstaw do dokonywania oceny zgodności rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, która weszła w życie dnia 1 stycznia 2001 r. i w rozpatrywanej sprawie została zastosowana do czynności cywilnoprawnej dokonanej 23 kwietnia 2002 r. z punktu widzenia zasad zawartych w Dyrektywach Rady Wspólnot Europejskich, dotyczących podatków pośrednich od gromadzenia kapitału, skierowanych do Państw Członkowskich. Harmonizacja polskiego prawa w okresie poprzedzającym wstąpienie Polski do Unii Europejskiej mogła polegać na dostosowywaniu obowiązujących rozwiązań prawnych do standardów unijnych w drodze interpretacji. Taki zabieg był jednak uprawniony jeśli na tle stosowania danej regulacji pojawiały się wątpliwości interpretacyjne, a nie w przypadku gdy, tak jak w rozpatrywanej sprawie, wykładnia gramatyczna przepisu pozwalała na odczytanie jego treści. W takiej sytuacji, nawet jeśli istniała rozbieżność pomiędzy prawem polskim a prawem europejskim, należy uznać, że racjonalny ustawodawca po podpisaniu Układu Stowarzyszeniowego, dotyczącego stowarzyszenia ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi w sposób świadomy opóźniał przyjęcie niektórych unijnych rozwiązań prawnych, do czego zresztą był uprawniony.