1.1

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Dz. Urz. WE L 375 z 31.12.1991, str. 1, z późn. zm. – Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str. 68, z późn. zm.), zwanej dalej „dyrektywą Rady 91/676/EWG”

Rozdział 1.2.1 ust. 1 Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu, zwanego dalej „programem działań”, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz. U. poz. 243)

Nie wolno stosować nawozów na glebach zamarzniętych, z wyjątkiem gleby, która rozmarza co najmniej powierzchniowo w ciągu dnia, lub na glebach zalanych wodą lub nasyconych wodą, lub pokrytych śniegiem

1.2

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.2.2 ust. 1–4 i rozdział 1.2.3 ust. 1–3 programu działań

Nie wolno stosować nawozów na gruntach rolnych w pobliżu wód powierzchniowych w odległościach określonych w tabeli 1 w programie działań oraz w rozdziale 1.2.2 ust. 3 i 4 i w rozdziale 1.2.3 ust. 1–3 programu działań

1.3

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.2.2 ust. 5 programu działań

Nie wolno myć rozsiewaczy nawozów i sprzętu do aplikacji nawozów oraz rozlewać wody z ich mycia w odległości mniejszej niż 25 m od brzegu:

1) zbiorników wodnych, jezior, cieków naturalnych, rowów, kanałów oraz ujęć wody, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne, oraz

2) obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego

1.4

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.2.3 ust. 4 pkt 1 programu działań

Rolnik, stosując nawozy azotowe mineralne na gruntach położonych na stoku o nachyleniu większym niż 10%, co oznacza wzrost pochylenia terenu o 1 m na długości 10 m, zwanym dalej „terenem o dużym nachyleniu”, jest obowiązany do rozdzielania dawek tych nawozów, tak aby poszczególne dawki nie przekraczały 100 kg N/ha, z wyjątkiem części terenu o dużym nachyleniu określonym w rozdziale 1.2.3 ust. 1–3 programu działań

1.5

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.2.3 ust. 4 pkt 2 programu działań

Rolnik, stosując nawozy na gruntach ornych położonych na terenie o dużym nachyleniu, jest obowiązany do dokonania ich bezpośredniej aplikacji do gleby lub przyorania, lub wymieszania z glebą, a w okresie wegetacyjnym roślin uprawnych – do stosowania ich przy największym zapotrzebowaniu roślin na azot, z wyjątkiem części terenu o dużym nachyleniu określonym w rozdziale 1.2.3 ust. 1–3 programu działań;

przyorania lub wymieszania z glebą dokonuje się w ciągu 4 godzin od zastosowania nawozu naturalnego, jednak nie później niż następnego dnia po jego zastosowaniu

1.6

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.2.3 ust. 4 pkt 3 programu działań

Rolnik, uprawiając działkę rolną położoną na terenie o dużym nachyleniu, jest obowiązany do jej uprawiania w kierunku poprzecznym do nachylenia stoku, stosując odkładanie skiby w górę stoku, o ile pozwala na to wielkość i usytuowanie tej działki rolnej, lub przy zastosowaniu konserwujących systemów uprawy zapobiegających wymywaniu, takich jak uprawa uproszczona, uprawa uproszczona pasowa lub uprawa zerowa, z wyjątkiem części terenu o dużym nachyleniu określonym w rozdziale 1.2.3 ust. 1–3 programu działań;

wymóg ten nie dotyczy działki rolnej mniejszej niż 1 ha, na której stosuje się uproszczony system uprawy

1.7

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.2.3 ust. 5 programu działań

Nie wolno przechowywać nawozów na terenie o dużym nachyleniu w odległości 25 m od linii brzegu wód powierzchniowych, pasa morskiego i ujęć wód, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne

1.8

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.3 programu działań

Rolnik jest obowiązany do stosowania nawozów na gruntach rolnych w terminach określonych w rozdziale 1.3 programu działań

1.9

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.3 ust. 2 oraz rozdział 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 4 programu działań

Rolnik, który zakłada uprawy jesienią po późno zbieranych przedplonach, buraku cukrowym, kukurydzy lub późnych warzywach i zastosował nawozy w innym terminie niż określony w tabeli 2 w programie działań, jest obowiązany do przechowywania dokumentów wskazujących termin zbioru, datę stosowania nawozu, zastosowane nawozy i ich dawkę oraz termin siewu jesiennej uprawy – przez okres 3 lat od dnia zakończenia nawożenia wykonanego na podstawie posiadanego planu nawożenia azotem albo obliczeń maksymalnych dawek azotu

1.10

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.3 ust. 2 programu działań

Rolnik, o którym mowa w lp. 1.9, jest obowiązany do posiadania dokumentów wskazujących termin zbioru, datę stosowania nawozu, zastosowane nawozy i ich dawkę oraz termin siewu jesiennej uprawy

1.11

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.3 ust. 2 programu działań

Rolnik, o którym mowa w lp. 1.9, stosując wieloskładnikowe nawozy dla zakładanych upraw, o których mowa w lp. 1.9, nie może przekroczyć dawki 30 kg N/ha

1.12

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 1 i 2 programu działań

Rolnik jest obowiązany do przechowywania nawozów naturalnych płynnych i nawozów naturalnych stałych w bezpieczny dla środowiska sposób, zapobiegający przedostawaniu się odcieków do wód i gruntu przez zapewnienie powierzchni nieprzepuszczalnych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych stałych oraz pojemności przykrytych, w szczególności osłoną elastyczną lub osłoną pływającą, zbiorników na nawozy naturalne płynne, które powinny posiadać szczelne dno i ściany

1.13

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 2, 4–6 i ust. 11 pkt 1 programu działań

Rolnik prowadzący chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP, w tym prowadzący chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, jest obowiązany, w terminie od dnia 1 stycznia 2022 r., do zapewnienia odpowiedniej powierzchni lub pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, która umożliwi przechowywanie co najmniej 6-miesięcznej produkcji nawozów naturalnych płynnych i co najmniej 5-miesięcznej produkcji nawozów naturalnych stałych, w okresach, w których te nawozy nie są wykorzystywane rolniczo;

w przypadku gdy wytworzone w gospodarstwie rolnym nawozy naturalne podlegają procesom technologicznym przetwarzania lub przekazaniu, wymagana pojemność zbiorników oraz powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych może ulec stosownemu zmniejszeniu

1.14

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 2, 4–6 i ust. 11 pkt 2 programu działań

Rolnik prowadzący chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP jest obowiązany, w terminie od dnia 1 stycznia 2025 r., do zapewnienia odpowiedniej powierzchni lub pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, która umożliwi przechowywanie co najmniej 6-miesięcznej produkcji nawozów naturalnych płynnych lub co najmniej 5-miesięcznej produkcji nawozów naturalnych stałych, w okresach, w których te nawozy nie są wykorzystywane rolniczo;

w przypadku gdy wytworzone w gospodarstwie rolnym nawozy naturalne podlegają procesom technologicznym przetwarzania lub przekazaniu, wymagana pojemność zbiorników oraz powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych może ulec stosownemu zmniejszeniu

1.15

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 12 programu działań

Rolnik przyjmujący nawozy naturalne na podstawie umowy ma obowiązek posiadania, w chwili przyjmowania tych nawozów, odpowiedniej powierzchni lub pojemności posiadanych miejsc do ich przechowywania w bezpieczny dla środowiska sposób, zapobiegający przedostawaniu się odcieków do wód i gruntu

1.16

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 3 programu działań

W przypadku utrzymywania zwierząt gospodarskich na głębokiej ściółce obornik jest przechowywany w budynku inwentarskim o nieprzepuszczalnym podłożu

1.17

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 7 programu działań

Zabrania się przechowywania obornika bezpośrednio na gruntach rolnych przez okres dłuższy niż 6 miesięcy od dnia utworzenia każdej z pryzm

1.18

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 7 pkt 1 programu działań

W przypadku czasowego, jednak nie dłuższego niż przez okres 6 miesięcy od dnia utworzenia każdej z pryzm, przechowywania obornika bezpośrednio na gruntach rolnych, zwanego dalej „czasowym przechowywaniem obornika”, rolnik jest obowiązany do zlokalizowania pryzmy poza zagłębieniami terenu, na możliwie płaskim terenie, o dopuszczalnym spadku do 3%, w miejscu niepiaszczystym i nie-podmokłym, w odległości większej niż 25 m od linii brzegu wód powierzchniowych, pasa morskiego i ujęć wód, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne

1.19

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 7 pkt 2 programu działań

W przypadku czasowego przechowywania obornika rolnik jest obowiązany do przechowywania mapy lub szkicu działki, na których zaznaczona jest lokalizacja pryzmy z obornikiem składowanym bezpośrednio na gruncie oraz data jej złożenia, przez okres 3 lat od dnia zakończenia przechowywania obornika

1.20

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 7 pkt 3 programu działań

W przypadku czasowego przechowywania obornika obornik na pryzmie można ponownie przechowywać w tym samym miejscu po upływie 3 lat od dnia zakończenia uprzedniego przechowywania obornika

1.21

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 8 programu działań

Nie wolno przechowywać pomiotu ptasiego bezpośrednio na gruncie

1.22

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 9 programu działań

Nie wolno przechowywać kiszonek bezpośrednio na gruncie, a rolnik jest obowiązany do ich przechowywania w szczególności w silosach, rękawach foliowych, na płytach lub na podkładzie z folii, sieczki, słomy lub innego materiału, który pochłania odcieki, oraz pod przykryciem foliowym

1.23

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 10 programu działań

Nie wolno przechowywać nawozów naturalnych oraz kiszonek w odległości mniejszej niż 25 m od:

1) studni lub ujęć wody, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne;

2) linii brzegu wód powierzchniowych oraz pasa morskiego

1.24

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 13 programu działań

Zbiornik na nawozy naturalne płynne zapewnia możliwość gromadzenia co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu, z tym że wymóg ma zastosowanie do dnia:

1) 31 grudnia 2021 r. – w przypadku podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP, w tym podmiotów prowadzących chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior;

2) 31 grudnia 2024 r. – w przypadku podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP

1.25

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 14 programu działań

Nie wolno utrzymywać zwierząt futerkowych w klatkach i bateriach klatek z ażurową podłogą bez zabezpieczenia gruntu znajdującego się pod nimi, które należy wykonać ze szczelnej i litej, odpornej na mechaniczne uszkodzenia powierzchni, ukształtowanej w sposób zabezpieczający przedostawanie się odcieku do wód lub gruntu, z wyjątkiem utrzymywania tych zwierząt w systemie pastwiskowym z regularną zmianą zadarnionych kwater

1.26

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.4 ust. 15 programu działań

Nie wolno mieszać i wspólnie przechowywać odchodów zwierząt futerkowych mięsożernych z odpadami pochodzącymi z przygotowania paszy dla tych zwierząt

1.27

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Art. 105 ust. 1 ustawy Prawo wodne oraz rozdział 1.5 ust. 1 pkt 2 programu działań

Roczna dawka nawozów naturalnych wykorzystywanych rolniczo zawiera nie więcej niż 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych

1.28

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 1.5 ust. 2 programu działań

W przypadku przekazywania nawozów naturalnych rolnik przekazujący te nawozy jest obowiązany do obliczenia ilości:

1) nawozów naturalnych:

a) wytwarzanych w gospodarstwie rolnym,

b) przeznaczonych do przekazania;

2) azotu w nawozach wymienionych w pkt 1

1.29

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Art. 105a ust. 1–3 oraz art. 105c ustawy Prawo wodne oraz rozdział 1.5 ust. 3 i 5–7 programu działań²⁾

Rolnik, który:

1) prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior lub

2) posiada gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych, lub

3) uprawia uprawy intensywne, których lista została określona w załączniku nr 7 do programu działań, na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha, lub

4) utrzymuje obsadę większą niż 60 DJP według stanu średniorocznego, lub

5) nabył nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego wykorzystania w celu nawożenia lub poprawy właściwości gleby od rolnika, który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, lub od podmiotu importującego nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny z terytoriów państw trzecich

– jest obowiązany do posiadania planu nawożenia azotem.

Plan ten, w przypadku wyżej wymienionych rolników lub pozostałych, którzy opracują go dobrowolnie, jest opracowany zgodnie ze zbiorem zaleceń dobrej praktyki rolniczej, na podstawie składu chemicznego nawozów oraz potrzeb pokarmowych roślin i zasobności gleb, uwzględniających stosowane odpady i nawozy. Plan ten zawiera rozplanowanie stosowania nawozów na poszczególnych działkach rolnych w gospodarstwie rolnym, z uwzględnieniem potrzeb pokarmowych roślin w warunkach danego siedliska, oraz jest opracowany w terminie pozwalającym na prawidłowe i bezpieczne stosowanie nawozów (nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozów)

1.30

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Art. 105a ust. 6 ustawy Prawo wodne

Rolnik, który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, może zbyć do 30% gnojówki i gnojowicy do bezpośredniego rolniczego wykorzystania

1.31

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Art. 105b ust. 1 i 6 ustawy Prawo wodne

Rolnik, który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, obowiązany do posiadania planu nawożenia azotem:

1) uzyskuje pozytywną opinię okręgowej stacji chemiczno-rolniczej o tym planie – nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozów;

2) doręcza wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta oraz właściwemu organowi Inspekcji Ochrony Środowiska, właściwym ze względu na miejsce stosowania nawozów, kopię tego planu wraz z kopią pozytywnej opinii okręgowej stacji chemiczno-rolniczej o tym planie, nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozów

1.32

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Art. 105a ust. 8 oraz art. 105c ustawy Prawo wodne

Rolnik, który jest obowiązany do opracowania planu nawożenia azotem lub opracował go dobrowolnie, nie może stosować wyższych dawek nawozów niż wynikające z tego planu

1.33

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Art. 105c ustawy Prawo wodne oraz rozdział 1.5 ust. 3 i 8 programu działań²⁾

Rolnik, którego nie dotyczy obowiązek opracowania planu nawożenia azotem lub nie opracował go dobrowolnie, stosuje nawozy w dawkach nieprzekraczających maksymalnych ilości azotu działającego ze wszystkich źródeł określonych w tabeli 14 załącznika nr 9 do programu działań, dla upraw w plonie głównym, dla plonów uzyskiwanych w warunkach uregulowanego odczynu gleby, zbilansowanego nawożenia azotem, fosforem i potasem (NPK) i stosowania integrowanej ochrony roślin

1.34

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Art. 105a ust. 4 i 5 ustawy Prawo wodne i rozdział 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 programu działań³⁾

Rolnik, który:

1) prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior lub

2) posiada gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych, lub

3) uprawia uprawy intensywne, których lista została określona w załączniku nr 7 do programu działań, na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha, lub

4) utrzymuje obsadę większą niż 60 DJP według stanu średniorocznego, lub

5) zbył nawozy naturalne do bezpośredniego rolniczego wykorzystania, lub

6) nabył nawóz naturalny od rolnika, o którym mowa w pkt 1–5, lub produkt pofermentacyjny od rolnika, o którym mowa w pkt 1–4

– jest obowiązany do przechowywania umowy, na podstawie której nawozy naturalne lub produkty pofermentacyjne mogą być zbywane, w tym przekazane, przez okres 3 lat od dnia jej wygaśnięcia

1.35

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 2 ust. 2 pkt 1 programu działań³⁾

Rolnik, który nie posiada planu nawożenia azotem oraz gospodaruje na powierzchni większej lub równej 10 ha użytków rolnych lub utrzymuje zwierzęta gospodarskie w liczbie większej lub równej 10 DJP według stanu średniorocznego, jest obowiązany do posiadania obliczeń maksymalnych dawek azotu

1.36

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 2 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 programu działań³⁾

Rolnik, który gospodaruje na powierzchni większej lub równej 10 ha użytków rolnych lub utrzymuje zwierzęta gospodarskie w liczbie większej lub równej 10 DJP według stanu średniorocznego, jest obowiązany do prowadzenia – w postaci papierowej, w formie zapisów własnych, arkuszy, dzienników lub książki nawozowej, lub w postaci elektronicznej – ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem zwierającej informacje o:

1) dacie zastosowania nawozu;

2) rodzaju uprawy i powierzchni uprawy, na której został zastosowany nawóz;

3) rodzaju zastosowanego nawozu;

4) zastosowanej dawce nawozu;

5) terminie przyorania nawozu naturalnego, w przypadku zastosowania tego nawozu na terenie o dużym nachyleniu

1.37

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Rozdział 2 ust. 2 pkt 2 i ust. 4 programu działań³⁾

Rolnik, który gospodaruje na powierzchni większej lub równej 10 ha użytków rolnych lub utrzymuje zwierzęta gospodarskie w liczbie większej lub równej 10 DJP według stanu średniorocznego, jest obowiązany do przechowywania ewidencji zabiegów, o której mowa w lp. 1.36, przez okres 3 lat od dnia zakończenia nawożenia wykonanego na podstawie posiadanego planu nawożenia azotem albo obliczeń maksymalnych dawek azotu

1.38

Art. 5 dyrektywy Rady 91/676/EWG

Art. 105a ust. 9 oraz art. 105c ust. 2 ustawy Prawo wodne oraz rozdział 2 ust. 4 programu działań³⁾

Rolnik, który gospodaruje na powierzchni większej lub równej 10 ha użytków rolnych lub utrzymuje zwierzęta gospodarskie w liczbie większej lub równej 10 DJP według stanu średniorocznego, jest obowiązany do przechowywania planu nawożenia azotem albo obliczeń maksymalnych dawek azotu przez okres 3 lat od dnia zakończenia nawożenia wykonanego na podstawie posiadanego planu nawożenia azotem albo obliczeń maksymalnych dawek azotu