Jak zabezpieczyć wykonanie umowy

Zabezpieczenie umów w obrocie gospodarczym - uwagi ogólne

W praktyce zawierania umów między przedsiębiorcami regułą jest umieszczanie w ich treści klauzul zabezpieczających strony przed konsekwencjami nienależytego wykonania umowy. Umowa powinna precyzyjnie wskazywać sposób wykonania określonego w niej zabezpieczenia. Zapewnia to zrekompensowanie ewentualnej szkody powstałej w wyniku nieprawidłowej realizacji kontraktu.

1. Wybór formy zabezpieczenia wykonania umowy

Wybór sposobu zabezpieczenia umowy zależy przede wszystkim od jej przedmiotu. Przedsiębiorca wynajmujący lokal użytkowy skorzysta z innej formy zabezpieczenia umowy niż udzielający pożyczek. Drugim kryterium jest koszt uzyskania zabezpieczenia. Wybór odpowiedniego zabezpieczenia zależy również od osoby dłużnika. Na przykład poręczenie osoby trzeciej ma zastosowanie, gdy stroną umowy jest spółka kapitałowa, a poręczycielem członkowie zarządu. Takie poręczenie nie odgrywa roli, gdy stroną umowy są przedsiębiorcy działający w ramach spółki cywilnej i wspólnicy ci mają być poręczycielami. W takim przypadku jako osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i tak odpowiadają za zobowiązania całym swoim majątkiem i solidarnie ze sobą. Ich poręczenie jest wówczas niecelowe i nie zmienia poziomu zabezpieczenia wierzyciela.

Ryzyko związane z błędnym doborem partnerów handlowych jest jednym z elementów każdej formy aktywności gospodarczej. Najbardziej uzasadnionym sposobem ograniczania ryzyka jest jego ocena w ramach badania wiarygodności kontrahenta i dostosowanie poziomu zabezpieczeń.

2. Zasada swobody umów

Warto pamiętać, że Kodeks cywilny daje stronom zawierającym umowę możliwość ułożenia stosunku prawnego według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 353 Kodeksu cywilnego). Zabezpieczenia, jakie przedsiębiorcy wprowadzają do umów, mogą być zatem formułowane dosyć dowolnie, ale ich zapisy nie mogą być sprzeczne m.in. z takimi aktami prawnymi, jak ustawa o ochronie konkurencji i konsumenta, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czy Kodeks cywilny (dalej k.c.). Zasada swobody przejawia się również w tym, że umowa jest podpisywana przez strony, które wspólnie zgadzają się na jej postanowienia. Potencjalni kontrahenci mają prawo negocjować zapisy umowy dotyczące zabezpieczeń i podpisać ją we wspólnie ustalonym kształcie.