Zasady dochodzenia roszczeń w sądowym postępowaniu egzekucyjnym - zaliczenie w koszty uzyskania przychodów wierzytelności nieściągalnych
Działalność prowadzona przez podmioty gospodarcze (niezależnie od ich formy prawnej) na własny rachunek nieodłącznie jest związana z odpowiedzialnością za powstałe zobowiązania. Niejednokrotnie wierzyciele (kontrahenci, banki itp.) napotykający trudności z odzyskaniem swoich należności (w trybie ugodowym, na drodze pozasądowej/przedsądowej) decydują się na wszczęcie procedury windykacyjnej prowadzącej ostatecznie, po uzyskaniu tytułu wykonawczego przeciwko dłużnikowi, do postępowania egzekucyjnego. Przeprowadzenie dochodzenia roszczeń w trybie egzekucyjnym (z ograniczeniem do egzekucji sądowej, tj. prowadzonej przez komornika sądowego na wniosek wierzyciela) jest jednym z warunków uznania nieściągalności wierzytelności.
W dochodzeniu roszczeń w trybie egzekucyjnym szczególnie istotne znaczenie mają zasady prowadzenia egzekucji komorniczej, zasady naliczania kosztów postępowania egzekucyjnego i podmioty zobowiązane do ich pokrycia, zasady zaskarżania czynności egzekucyjnych przez wierzyciela/dłużnika. Należy pamiętać, że tylko poprawnie przeprowadzone dochodzenia mogą ostatecznie skutkować zaliczaniem należności nieściągalnych w koszty uzyskania przychodów nieściągalnych wierzytelności. Podatnik ma prawo odpisać jedynie te wierzytelności, co do których zostało wydane postanowienie o nieściągalności.
1. Zasady prowadzenia egzekucji sądowej
Krok 1. Dokonanie wyboru właściwego komornika
Sprawy egzekucyjne (z zakresu tzw. egzekucji sądowej) należą do właściwości sądów rejonowych i działających przy tych sądach komorników. Czynności egzekucyjne wykonywane są przez komorników, z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów.
Komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, zasadniczo w obszarze swego rewiru. Rewirem komorniczym jest obszar właściwości sądu rejonowego, przy którym działa komornik.
Komornik sądowy nie jest stroną postępowania egzekucyjnego, lecz organem egzekucyjnym (tak m.in. Sąd Najwyższy - Izba Cywilna w postanowieniu z 14 marca 2000 r., sygn. akt II CKN 496/00; opubl.: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, rok 2000, nr 9, poz. 168, str. 73). Status komorników został uregulowany w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji. Zgodnie z jej przepisami komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, który przy wykonywaniu czynności podlega orzeczeniom tego sądu i prezesowi tego sądu.