2. Koszty sądowe i egzekucyjne w księgach dłużnika i wierzyciela

Przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 14 ust. 1 ustawy o PIT oraz art. 12 ust. 3 ustawy o CIT). Co do zasady więc ustawodawca nie wiąże obowiązku podatkowego z momentem faktycznego otrzymania pieniędzy. Brak należności ze sprzedaży może powodować konieczność zapłaty podatku przy jednoczesnym braku fizycznego wzbogacenia majątkowego przez wierzyciela.

Kosztem podatkowym może być nieuregulowana i nieprzeterminowana wierzytelność, właściwie udokumentowana i zaliczona wcześniej do należnych przychodów z działalności gospodarczej. Czynione jest to poprzez:

● bilansowy odpis aktualizujący wartość należności, jeżeli ich nieściągalność jest uprawdopodobniona, lub

● udokumentowanie nieściągalności wierzytelności, lub

● umorzenie wierzytelności.

Uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności objętej odpisem aktualizującym możliwe jest w szczególności, jeżeli (art. 23 ust. 3 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o CIT):

● dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku albo

● zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo