Artykuł
1. Czy można ustalić granicę między polityką bilansową kształtującą wynik finansowy a manipulowaniem zyskiem
Dylematy etyczne w rachunkowości zostały zauważone na szeroką skalę na Zachodzie około 10 lat temu, choć naukowcy prowadzili badania w tym zakresie dużo wcześniej. Zagraniczne doniesienia prasowe o skandalach finansowych z udziałem księgowych naświetliły problem upiększania sprawozdań finansowych poprzez wpływanie na wynik finansowy. W Polsce osoby prowadzące rachunkowość również borykają się z podobnymi dylematami etycznymi. Artykuł nie zawiera odpowiedzi na tytułowe pytanie, ale jest próbą spojrzenia na zarządzanie zyskami z perspektywy księgowego, który jest nie tylko profesjonalistą zaznajomionym z regulacjami prawnymi, ale także osobą, która zdefiniowała swój kodeks etyki zawodowej.
Osoby świadczące usługi rachunkowości mogą wykonywać swoją pracę na różnych stanowiskach i w różnych komórkach organizacyjnych przedsiębiorstw. Mogą pracować jako biegli rewidenci, dyrektorzy finansowi, kontrolerzy, a także jako analitycy finansowi lub fakturzyści. Niejednokrotnie wykonywanie pracy w rachunkowości wiąże się z zarządzaniem cudzym majątkiem, które jest nierozerwalnie związane z istniejącą od wieków pokusą do zachowań nieetycznych. Osoby zajmujące się zawodowo rachunkowością mogą doświadczać nacisku ze strony przełożonych (lub klientów) na ryzykowną politykę podatkową lub na kreowanie określonego wizerunku podmiotu w sprawozdaniu finansowym. Sprawozdania finansowe dostarczane inwestorom, które prezentują upiększone informacje o działalności i sytuacji podmiotu, nie stanowią rzetelnej informacji dla inwestorów. Ci podejmują swoje decyzje w zaufaniu do służb księgowych oraz audytorów badających sprawozdania finansowe i ze świadomością istnienia asymetrii informacyjnej, która może prowadzić do nieefektywnej alokacji posiadanych zasobów. Funkcjonowanie współczesnych przedsiębiorstw opiera się na odpowiedzialności i prawości osób wynajętych do zarządzania majątkiem przez właścicieli powierzonych im zasobów. Upiększanie sprawozdań finansowych jest zagadnieniem skomplikowanym choćby z tego powodu, że nierzadko ocena osób zarządzających majątkiem jest dokonywana na podstawie osiągniętych wyników zaprezentowanych w sprawozdaniu finansowym. Zatem pokusa upiększania jest ogromna, a możliwości weryfikacji rzetelności danych - ze względu na asymetrię informacyjną - ograniczone. Upiększanie wyników jednostki po części jest też spowodowane oczekiwaniami inwestorów na wypełnienie prognozowanych przez zarządzających wyników. Trafnie określił to Warren Buffet, amerykański inwestor giełdowy, mówiąc:
