Wypłata przez ZUS tzw. renty obozowej osobom zamieszkałym w innym niż Polska państwie członkowskim UE

Postępowanie prejudycjalne, sygn. C-499/06 Nerkowska, wszczęte zostało przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości w wyniku pytania prejudycjalnego zgłoszonego przez Sąd Okręgowy w Koszalinie w sprawie dotyczącej odwołania od decyzji oddziału ZUS w Koszalinie, odmawiającej wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z pobytem w miejscach odosobnienia na terytorium byłego ZSRR ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy w Niemczech.

Charakter świadczenia będącego przedmiotem sporu przed sądem krajowym w świetle prawa wspólnotowego

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z pobytem w miejscach odosobnienia przysługuje na podstawie ustawy o kombatantach oraz ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin. Jest to świadczenie o charakterze rekompensaty za krzywdę dziejową w odniesieniu do określonego kręgu osób podlegających represjom obozowym.

Powyższe świadczenie nie jest związane z podleganiem ubezpieczeniom społecznym, ani z zatrudnieniem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to świadczenie finansowane z budżetu państwa i nie ma charakteru ubezpieczeniowego.

Z uwag na piśmie przedstawionych przez strony w pisemnej fazie postępowania prejudycjalnego wynika, że strony zgadzają się co do tego, że świadczenie będące przedmiotem postępowania krajowego nie jest objęte koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego w związku z postanowieniami art. 4 ust. 4 rozporządzenia 1408/71, wyłączającymi stosowanie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w odniesieniu do systemów świadczeń dla ofiar wojny. Brak możliwości zastosowania ww. rozporządzenia oznacza brak możliwości powołania się na określoną w tym rozporządzeniu zasadę zniesienia klauzul terytorialności oraz eksportu świadczeń w obrębie Unii Europejskiej (art. 10 tego rozporządzenia). Renta będąca przedmiotem sporu jest niezależna od stosunku pracy i podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Cechuje je brak jakiegokolwiek związku ze składką i pracą zarobkową.