Kiedy naliczamy VAT - kary umowne, odszkodowania, kaucje gwarancyjne, obciążanie dodatkowymi kosztami

Zaciąganie zobowiązań jest wpisane w prowadzenie działalności gospodarczej. Jeżeli jednak zobowiązanie w ogóle nie zostało wykonane lub zostało wykonane, ale nastąpiło to w sposób nienależyty, to dłużnik jest zobowiązany do naprawienia powstałej z tego tytułu szkody (art. 471 k.c.). Jej naprawienie może nastąpić na dwa sposoby, tj. poprzez zapłatę pełnego odszkodowania lub poprzez zapłatę kary umownej.

1. Kary umowne i odszkodowania

Zarówno odszkodowanie, jak i kara umowna nie stanowią płatności za świadczenie, tzn. nie są wynagrodzeniem za wykonaną usługę lub dostawę. Z jednej strony mają one charakter sankcyjny (odszkodowanie jest skutkiem niewywiązania się z umownego zobowiązania), a z drugiej - mają one za zadanie rekompensować poszkodowanemu szkodę (funkcja kompensacyjna). Co do zasady wypłata odszkodowania powinna bowiem przywrócić w majątku poszkodowanego stan, który istniał przed powstaniem szkody.

Zarówno odszkodowania ustalone na zasadach ogólnych, jak i kary umowne nie mieszczą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W związku z tym, że pozostają one poza zakresem VAT, nie należy ich dokumentować fakturą. Potwierdzają to także organy podatkowe w udzielanych na ten temat interpretacjach. Przykładem może być pismo Dyrektora IS w Bydgoszczy z 15 września 2014 r. (sygn. ITPP1/443-669/14/MN), który stwierdził, że: